شناسایی و اولویت‌بندی عوامل اقتصادی مؤثر بر بروز نارضایتی‌های اجتماعی (موردمطالعه شهروندان تهران)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته ارشد مدیریت دولتی

2 استادیار گروه مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

نارضایتی اجتماعی از جمله مهم­ترین اولویت های امنیتی برای مراجع تصمیم­گیر حاکمیتی و دستگاه­های اجرائی است. چه اینکه شناسائی عوامل موثر بر بروز نارضایتی به نحو وثیقی می‌تواند در مدیریت این چالش و جلوگیری قرار گرفتن نارضایتی اجتماعی بر بسترهای سیاسی و بازیگران خارجی موثر باشد. در این میان یکی از عمده‌ترین ریشه‌های بروز نارضایتی را می‌توان در حوزه اقتصاد و معیشت مشاهده نمود. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش؛ شناسایی و اولویت‌بندی عوامل اقتصادی مؤثر بر بروز نارضایتی اجتماعی هست. این پژوهش به لحاظ طبقه‌بندی برمبنای هدف، کاربردی است و به لحاظ طبقه‌بندی برمبنای روش یک تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق برای بررسی عوامل اقتصادی موثر بر نارضایتی را شهروندان تهرانی تشکیل می‌دهند. نمونه‌گیری این پژوهش از روش تصادفی ساده (در دسترس) و حداقل حجم نمونه موردنیاز با توجه به فرمول کوکران برابر 384 نفر محاسبه شده است. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش پرسشنامه‌های استاندارد بوده که روایی آن‌ها از طریق روایی صوری و محتوایی و پایایی آن‌ها نیز از طریق ضریب آلفای کرون باخ و پایایی ترکیبی مورد تائید قرار گرفت. داده‌های گردآوری‌شده از طریق نرم‌افزار spss و Smart-PLS مورد تحلیل قرار گرفتند و با کمک مدل‌سازی معادلات ساختاری فرضیه‌های تحقیق بررسی شدند. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد؛ عوامل اقتصادی نامطلوب از قبیل بیکاری، رکود، تورم، ‌فقر، افزایش شکاف طبقاتی، کاهش ارزش پول ملی و رانت بر بروز نارضایتی اجتماعی در شهر تهران تأثیر دارند.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    الف: فارسی

     

    • اردستانی، علی، و تاجیک، احسان (1393). شورش­های اجتماعی و مسئله محرومیت نسبی مطالعه موردی: قیام 15 خرداد در ورامین، فصلنامه سیاست، 1(3)، 47-54.
    • ایسپا (مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران) (1397). ارائه نتایج سه نظرسنجی پیرامون اعتراضات دی ماه 1396، تاریخ بازیابی: 10/11/1397.
    • ایمان، محمدتقی، و مرادی گلمراد (1387). بررسی عوامل اقتصادی اجتماعی مرتبط با تعهد اجتماعی جوانان شهر شیراز، فصلنامه علوم انسانی و اجتماعی، 6 (24).
    • اینگلهارت، رونالد (1382). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه: مریم وتر، تهران: انتشارات کویر.
    • آزاد ارمکی، تقی (1375). بررسی وضعیت خشونت در جامعه تهران، فرهنگ عمومی، 8 (89)، 56-75.
    • بارانی بیرانوند، صغری (1397). بررسی عوامل اقتصادی مؤثر امنیت عمومی مطالعه موردی استان لرستان، نشریه علمی‌دانش انتظامی، 6(23)، 58-79.
    • بختیاری، صادق و سجاد محموداوغلی (1393). مدلسازی توزیع درآمد برای ایران: مقایسه الگوی داگوم با چند مدل منتخب، مدل­سازی اقتصادی، 8(26).
    • برینتون، کرین (1390). کالبدشکافی چهار انقلاب، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر نو.
    • بیات، آصف (1379). س‍ی‍اس‍ت‌ه‍ای خ‍ی‍اب‍ان‍ی. ترجمه: اس‍دال‍ل‍ه ن‍ب‍وی. ت‍ه‍ران: ن‍ش‍ر و پ‍ژوهش شیرازه.
    • پیری، حیدر (1394). فراز و فرود حاکمیت در مقابله با شورش ها و ناآرامی­های داخلی در پرتو حقوق بین‎‌الملل، مجله حقوقی دادگستری، 79(3)، 53-78.
    • پیران، پرویز (1383). پیامدها و واکنش­های آشکار ناشی از بحران­ها و تهدیدهای اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی، 4(16)، 77-103.
    • حاجیانی، ابراهیم،  و ناظمی، امیر و یاورزاده، محمدرضا (1393)، آینده نگری مولفه­های تورم مبتنی بر پیشران­ها و پیامدهای اجتماعی آن، همایش ملی آینده پژوهی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی تهران.
    • چلبی، مسعود و موسوی، سید محسن (1387). بررسی جامعه شناختی عوامل مؤثر بر شادکامی‌در سطح خرد و کلان، مجله جامعه شناسی ایران، 9(34)، 34-57.
    • جلایی پور، حمیدرضا (1391). لایه های جنبشی جامعه ایران؛ دو جنبش کلان و ده جنبش خرد اجتماعی. پژوهشنامه علوم سیاسی، 7(28).
    • دانایی فرد، حسن، صادقی، محمدرضا و مصطفی زاده، معصومه (1394). واکاوی و تحلیل تبعات سیاست زدگی بوروکراسی در نظام­های سیاسی، اندیشه مدیریت راهبردی، 9(34)، 57-86.
    • رجایی، سید محمدکاظم (1392). مفهوم و شاخص عدالت اقتصادی. فصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، سال پنجم، 3(9).
    • رجب زاده، احمد و محمّدرضا طالبان (1386). تبیین جامعه­شناختی بی­ثباتی سیاسی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 14(56-57)، 53-99.
    • رفیعی بهابادی، مهدی و ابراهیم حاجیانی (1391). بررسی رضایت از زندگی و عوامل مؤثر بر آن، جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، 2(5)، 53-78.
    • رئیس­دانا، فریبرز (1384). علل، عوامل و انگیزه های اقتصادی- اجتماعی بروز بحران­ها و تهدیدهای اجتماعی در ایران. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 4(16)، 221-249.
    • زینالی، امیرحمزه (1383). جایگاه سازمان های دولتی مسئول بحران­ها و تهدیدهای اجتماعی در ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، 4(14)، 185-217.
    • صارمی، نوذر امین و خواجه پور، جواد (1395). بررسی عوامل صنفی تأثیرگذار بر نارضایتی های کارگری استان کرمان، فصلنامه پژوهش­های اطلاعاتی و جنایی، دوره 11(42)، 163-180.
    • صادقیان، خدیجه و علمی، محمود (1392). بررسی رابطه رضایت اجتماعی با مسئولیت اجتماعی دبیران دبیرستان های عجب شیر، مطالعات جامعه­شناسی، 5(19)، 21-38.
    • کرایب، یان (1378). نظریه اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس، ترجمه: عباس مخبر، تهران: نشر آگه.
    • گودرزی، آیت­اله (1391). ناآرامی‌های اجتماعی، عوامل و فرآیند آن. رساله دکتری. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
    • قاسمی فر، محمود (1393). فرایند اجرای عملیات روانی در مدیریت کنترل اغتشاشات، فصلنامه دانش انتظامی سیستان و بلوچستان، 5(11)، صص 69-91.
    • لهسایی زاده، عبدالعلی (1380). نابرابری ها و قشربندی اجتماعی در ایران، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 8(32).
    • علیزمانی، محمد (1393). عوامل مؤثر در بروز اغتشاشات درون شهری استان خوزستان، فصلنامه پلیس ویژه، 1(1)، 27-55.
    • عمرانی فر، حسن (1392). رابطه بیکاری با ناآرامی اجتماعی و آشفتگی روانی، نشریه علمی‌دانش انتظامی، 2(5)، صص 120-137.
    • غنی نژاد، موسی (1379). عدالت، عدالت اجتماعی و اقتصاد، فصلنامه تامین اجتماعی، 2(6).
    • مسعودنیا، حسین، هوشیارمنش، مریم و قارداشی، سمیه (1394). نارضایتی های اقتصادی و جنبش های معاصر خاورمیانه بر اساس نظریه محرومیت نسبی، جامعه­شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 3(10)، 63-88.
    • معین، محمد (1391). فرهنگ فارسی معین، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    • معیدفر، سعید و ذهانی، قربانعلی (1390). بررسی میزان نارضایتی شغلی معلمان و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن، مجله جامعه‌شناسی ایران، 6(21)، 135-150.
    • نوذری، حسینعلی (1384). بحران­ها و تهدیدهای اجتماع، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 4(16) ، 43-73.
    • نوغانی، محسن، فولادیان، احمد و احمدی ازغندی، حسن (1389). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر رضایت از زندگی، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی جوانان، 1(3)، 169-193.
    • نیازی، محسن، گنجی، محمد و نامورمقدم، فهیمه (1396). عوامل اجتماعی مؤثر بر رضایت از زندگی مورد مطالعه: شهروندان شهر کاشان، فصلنامه برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 8(31)، 201-229.
    • نیلی، مسعود و همکاران (1385). اقتصاد و عدالت اجتماعی. تهران: نشر نی.
    • هاروی، دیوید (1395). عدالت اجتماعی و شهر. ترجمه: محمدرضا حائری. تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
    • هزارجریبی، جعفر و فعلی، جواد (1394). احساس امنیت اجتماعی و رابطه آن با رضایت از زندگی مورد مطالعه: استان کرمانشاه، فصلنامه برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 7(27)، 117-144.

    ب: انگلیسی

    • Buzan, B. (1983). People, States and Fear: The National Security Problem in International Relations. Brighton: Wheatsheaf.
    • Ghate, C., Leand, Q., & Zak, P. (2002). Optimal Fiscal Policy in an Economy Facing Sociopolitical Instability, Berlin: German Institute for Economic Research.
    • King, L, Lyubomirsky, & Diener E. (2005).The Benefits of Frequent Positive Affect: Dose Happiness Lead to Success? Psychological Bulletin,131, 803-855.
    • Zak, P. (2000). Sociopolitical Instability and the problem of development, New Haven: Yale University Press.