نقش و جایگاه منطق استدلال استرجاعی در علوم راهبردی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش و جایگاه منطق استدلال استرجاعی در علوم راهبردی به رشته تحریر درآمده است. در این میان، منطق استدلال استرجاعی در کنار دو منطق استدلال قیاسی  و استقرایی، از ظرفیت قابل‌توجهی در پژوهش‌ها به‌ویژه پژوهش‌های راهبردی که دارای ماهیتی پیچیده، پنهان، لایه‌لایه و تکوینی دارند، برخوردار است. از منظر منطق استرجاعی، واقعیت‌ها از حیث هستی‌شناختی در ساختاری کلیت پایه، دارای وابستگی متقابل و پنهان، تکوین و شکل پیدا می‌کنند. بنیان‌های نظری این روش در مکاتبی چون دیالکتیک، پراگماتیسم، نسبی‌گرایی، پست‌مدرنیسم و ریخت‌یابی قابل مشاهده می‌باشد. منطق استرجایی دارای پنج راهبرد شامل: تفکر خلاف واقع، آزمایش‌های فکری و اجتماعی، مطالعه شرایط آسیب‌شناختی، مطالعه موارد بحرانی و مقایسه موارد متفاوت می‌باشد. همچنین در این منطق، شش مرحلۀ توصیف، دقت و وضوح تحلیلی، بازتوصیف نظری، نمونه‌گیری موارد بحرانی، مقایسه نظری، ساختاربندی و زمینه‌بخشی برای پژوهش درنظر گرفته شده است.

کلیدواژه‌ها


- تاجیک، محمدرضا (1387). «پسامدرنیسم و روش»، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، سال چهاردهم، شماره 55.
- رهنمایی، احمد (1381). غرب‌شناسی، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- ریتزر، جورج (1382). نظریه‌ی جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
- ساندرز، پیتر (1391). ‏‫ نظریه اجتماعی و مسئله شهری،  ترجمه محمود شارع‌پور، تهران: انتشارات تیسا.‏‫
- شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1383). فلسفه آموزش و پرورش، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- نوذری، حسینعلی؛ شیخلر، کاظم (1389). «روش‌شناسی و معرفت‌شناسی در رهیافت پست‌مدرن»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره دوازدهم.
- هسه بایر، شارلن (1395). روش تحقیق آمیخته، ترجمه مقصود فراستی، تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
ب) منابع انگلیسی
- Alexander, J (1996). Critical reflections on reflexive modernization', Theory, Culture and Society, Vol.13, No. 4, p. 133-38.
 
- Ayim, M (1974) 'Retroduction: the reational instinct', Transactions of the Charles S. Peirce Society, Vol.10, No. 1, p. 34-43.
 
- Coricelli, G and RUSTICHINI, A (2010) 'Counterfactual thinking and emotions: regret and envy learning', Philosophical Transactions of the Royal Society, Vol.365, No. p. 241-47.
 
- Ermark, B. (2002) Explaining Society: Critical Realism in the Social Sciences. New York: Routledge.
 
- Danermark, B, & et al (1997) Generalization, scientific inference and models for an explanatory social science in Berth Danermark (Eds.) Explaining Society: Critical realism in the social sciences, Ablingdon, Oxon: Routledge.
 
- Johnson, Doyle Paul (2008). contemporary sociological theory. New York: Springer.
- Ragin, C C (1994) The Process of Social Research: Ideans and Evidence in Charles C. Ragin (Eds.) Pine Forge Press, Thousand Oaks CA.
 
- Roese, N., & Olson, J. (1990). Counterfactual thinking: A critical overview. In Olson, J. (Ed.), What might have been: The Social Psychology of Counterfactual Thinking, Erlbaum, Mahwah, NJ, pp. 199-232.