ارائه چارچوبی به‌منظور توسعه مدل بهینه‌سازی ریاضی زنجیره تأمین پایدار بنزین کشور

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری علم و فناوری دانشگاه علم و صنعت ایران

3 دانشجوی دکتری مهندسی حمل و نقل دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

بنزین به‌عنوان یکی از محصولاتی مهم و راهبردی به شمار می‌رود که در پالایشگاه‌های نفت تولید می‌شود و در میان مصارف فراورده‌های انرژی‌زا، مصرف بنزین موتور در ایران به‌تنهایی سهمی حدود 43 درصدی را به خود اختصاص داده است که ازاین‌رو بیشترین توجه را جهت مدیریت اثربخش نیازمند است. روند افزایش مصرف بنزین در سال 1401زنگ خطر را برای ورود به کانال کمبود بنزین و اجبار به واردات این محصول به صدا درآورده و ممکن است منجر به ازدست‌دادن فرصت صادراتی شود. علاوه بر این، امروزه افزایش گسترده جمعیت فشار قابل‌ملاحظه‌ای بر منابع موجود وارد می‌کند و تغییرات آب‌وهوایی را به میزان قابل‌توجهی تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در کنار این مورد، صنعت نفت، گاز و پتروشیمی یکی از آلاینده‌ترین صنایع در دنیا است. به همین جهت در این سال‌ها اجرای مؤثر شیوه‌های پایدار در زنجیره‌های تأمین این صنعت به‌عنوان یکی از راه‌‌حل‌های مواجهه با این چالش‌های زیست‌محیطی موردتوجه پژوهشگران و فعالین این حوزه قرار گرفته است. در این راستا یکی از مهم‌ترین این فعالیت‌ها تلاش برای مدل‌سازی و در نهایت بهینه‌سازی این زنجیره‌ها است. رسالت پژوهش حاضر در این است تا بتواند به ارائه یک چارچوبی به‌منظور توسعه مدل بهینه‌سازی ریاضی زنجیره تأمین پایدار بنزین کشور کمک شایانی نماید. ازاین‌رو علاوه بر ارائه چارچوب اجرایی، به روش‌های گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده هر یک از گام‌های اجرایی چارچوب پیشنهادی نیز می‌پردازد. با بهره‌گیری از چارچوب پیشنهادی می‌توان به اهداف تبیین شده در سند راهبردی برنامه‌ریزی جامع انرژی کشور در خصوص اتخاذ تصمیمات راهبردی بهینه و پایدار دست‌یافت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • منابع

    الف- فارسی

    • آمار نامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی‌زا (1397)، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران.
    • بابازاده، رضا و پاشازاده، سیما (1396)، «برنامه‌ریزی بهینه برای تولید، توزیع و ذخیره بنزین از پالایشگاه تا نقاط مصرف»، سومین کنفرانس سالانه مدیریت و اقتصاد کسب و کار، تهران- ایران، 1-10.
    • بشیری، مهدی؛ شیری، مهدیه و جزء خراسانی، هانیه (1393)، «مسأله چندهدفه طراحی شبکه زنجیره تأمین بنزین پاک با در نظر گرفتن استهلاک مخازن، پالایشگاه‌ها و مراکز توزیع»، نخستین کنفرانس بین المللی پژوهش در عملیات برای تصمیم‌سازی بهینه در صنعت نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش و پخش، تهران- ایران، 1-2.
    • زرین‌پور، ناعمه و امیدواری، زهرا (1399)، «ارائه یک مدل بهینه‌سازی استوار برای طراحی استراتژیک و عملیاتی زنجیره تأمین نفت»، چشم‌انداز مدیریت صنعتی، دوره 10 شماره 40، 191-155.

    ب- انگلیسی

    • Abdussalam, O., Trochu, J., Fello, N., & Chaabane, A. (2020). Supply Chain Planning in the Petroleum Industry: The Libyan Petroleum Sector Case Study. In 13ème CONFERENCE INTERNATIONALE DE MODELISATION, OPTIMISATION ET SIMULATION (MOSIM2020), 12-14 Nov 2020, AGADIR, Maroc. 1-9.
    • Alfaqiri, A., Hossain, N. U. I., Jaradat, R., Abutabenjeh, S., Keating, C. B., Khasawneh, M. T., & Pinto, C. A. (2019). A systemic approach for disruption risk assessment in oil and gas supply chains. International Journal of Critical Infrastructures15(3), 230-259.
    • Atmayudha, A., Syauqi, A., & Purwanto, W. W. (2021). Green logistics of crude oil transportation: A multi-objective optimization approach. Cleaner Logistics and Supply Chain1, 1-12.
    • Attia, A. M. (2021). A multi-objective robust optimization model for upstream hydrocarbon supply chain. Alexandria Engineering Journal60(6), 5115-5127.
    • Attia, A. M., Ghaithan, A. M., & Duffuaa, S. O. (2019). A multi-objective optimization model for tactical planning of upstream oil & gas supply chains. Computers & Chemical Engineering128, 216-227.
    • Carter, C. R., & Rogers, D. S. (2008). A framework of sustainable supply chain management: moving toward new theory. International journal of physical distribution & logistics management, 38 (5). 360-387.
    • Energy Information Administration (EIA). (2013).
    • Elia, J. A., & Floudas, C. A. (2014). Energy supply chain optimization of hybrid feedstock processes: a review. Annual review of chemical and biomolecular engineering5, 147-179.
    • Gardas, B. B., Raut, R. D., & Narkhede, B. (2019). Determinants of sustainable supply chain management: A case study from the oil and gas supply chain. Sustainable Production and Consumption17, 241-253.
    • Ghaithan, A. M., Attia, A., & Duffuaa, S. O. (2017). Multi-objective optimization model for a downstream oil and gas supply chain. Applied Mathematical Modelling52, 689-708.
    • Janijo, K. J., & Jayasree, N. (2020). Mathematical Modeling of Indian Petroleum Supply Chain. International Research Journal of Modernization in Engineering Technology and Science2(7). 1002-1011.
    • Kusumah, K. A., Ekawati, E., & Hadisupadmo, S. (2013). Modeling and control strategy analysis of gasoline level dynamic in storage tank with nonsimultaneous product filling and withdrawal scenario. In 2013 3rd International Conference on Instrumentation Control and Automation (ICA) (pp. 86-91). IEEE.
    • Laudon, K. C., & Laudon, J. P. (2004). Management information systems: managing the digital firmNew Jersey8.
    • Lima, C., Relvas, S., & Barbosa‐Póvoa, A. (2021). A graph modeling framework to design and plan the downstream oil supply chain. International Transactions in Operational Research29(3). 1502-1519.
    • Mentzer, J. T., DeWitt, W., Keebler, J. S., Min, S., Nix, N. W., Smith, C. D., & Zacharia, Z. G. (2001). Defining supply chain management. Journal of Business logistics, 22(2), 1-25.
    • Moradinasab, N., Amin-Naseri, M. R., Behbahani, T. J., & Jafarzadeh, H. (2018). Competition and cooperation between supply chains in multi-objective petroleum green supply chain: A game theoretic approach. Journal of cleaner production170, 818-841.
    • Saad, S. M., Elsaghier, E. H., & Ezaga, D. (2018). Planning and optimising petroleum supply chain. Procedia Manufacturing17, 803-810.
    • Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2009). Research methods for business students, Pearson education, 5.
    • Simchi-Levi, D., Kaminsky, P., & Simchi-Levi, E. (2008). Designing and Managing the Supply Chain: Concepts, Strategies, and Case Studies. New York, New York, USA: McGraw-Hill/Irwin.
    • Stadtler, H. (2005). Supply chain management and advanced planning––basics, overview and challenges. European journal of operational research, 163(3), 575-588.
    • Stock, J. R., & Boyer, S. L. (2009). Developing a consensus definition of supply chain management: a qualitative study. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 39(8), 690-711.
    • Zhou, Z., Cheng, S., & Hua, B. (2000). Supply chain optimization of continuous process industries with sustainability considerations. Computers & Chemical Engineering24(2-7), 1151-1158.