بررسی مقایسه ای راهبرد ایران و آمریکا در مقابله با داعش

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 گروه علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

چکیده

داعش به عنوان یک گروه تروریستی با رفتارهای غیرانسانی خود واکنش بسیاری از کشورهای جهان را برانگیخته و آنها را به اتخاذ راهبردهایی برای مقابله واداشته است. هدف این مقاله مقایسه‏ راهبرد ایران و آمریکا در مقابله با داعش است. پرسش اصلی این است که راهبرد جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در مواجهه با داعش چه شباهت ‏ها و تفاوت ‏هایی با یکدیگر داشته ‏اند؟ فرضیه مقاله این گونه صورتبندی می شود که اهداف متفاوت و متضاد ایران و آمریکا و ماهیت متفاوت تهدیدهای داعش برای این دو کشور باعث اتخاذ راهبردهای متفاوت از سوی آنها گردیده است؛ راهبرد آمریکا در مقابله با داعش مبتنی بر حفظ نظم بین ‏المللی و منطقه ‏ای موجود و راهبرد ایران مبتنی بر تغییر نظم بین ‏المللی و منطقه ‏ای موجود بوده است. روش گردآوری داده ‏ها کتابخانه‏ ای است و بر مبنای روش مقایسه ای، چهار رویکرد نظامی-امنیتی، سیاسی-دیپلماتیک، اقتصادی-مالی و فرهنگی-اجتماعی جهت مقابله با گروه تروریستی داعش مورد ارزیابی و بر این اساس راهبردها و تاکتیک‏ های دو کشور نیز به تفکیک این رویکردها مورد بررسی و تحلیل قرار می ‏گیرند. نتایج پژوهش نشان می ‏دهد که ایران و آمریکا در عین اینکه برخی اقدامات مشابه در مقابله با داعش داشته‏ اند، اما راهبردهای متفاوتی را متناسب با اهداف و منافع خود و هم‏ پیمانان منطقه ‏ای ‏شان دنبال کرده ‏اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • فهرست منابع و مآخذ

    الف- منابع فارسی

    • ازغندی، سیدعلیرضا و سعید جهانگیری (1397)، «واکاوی سیاست خارجی دونالد ترامپ در خاورمیانه و چالش‎های پیش روی آن؛ ابعاد و رویکردها»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال دوم، شماره 5، صص 1-25.
    • الهویی نظری، حمید و امیر فامیل زوار جلالی (1396)، «مبانی اقدامات ائتلاف ضد داعش در عراق بر اساس حقوق مخاصمات مسلحانه»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، شماره 1، صص 113-134.
    • اسماعیل­زاده امام قلی، یاسر و حسنعلی احمدی فشارکی (1395)، «داعش و امنیت ایران با تکیه ‌بر مکتب کپنهاگ»، فصلنامه پژوهش‏های راهبردی سیاست، دوره 5، شماره 18، صص 123-141.
    • افتخاری، اصغر و علی شبستانی (1390)، «راهبرد جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تروریسم»، فصلنامه آفاق، سال چهارم، شماره 12، صص 5-36.
    • ایزدی، حسن و علی اکبر دبیری (1392)، «ارزیابی جغرافیای تروریسم در جنوب شرقی ج.ا.ایران»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال نهم، شماره 1، صص 126-91.
    • پناهی، محمدحسین (1391)، نظریه‏های انقلاب: وقوع، فرایند و پیامدها، تهران: نشر سمت.
    • پوراحمدی، حسین و بهرام عباسی (1395)، «اقتصاد سیاسی بین‎الملل و ظهور و کارکرد داعش در خاورمیانه»، فصلنامه رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، سال هفتم، شماره 4، صص 91-116.
    • تخشید، محمدرضا و فاطمه جلالیان مهری (1394)، «سیاست خاورمیانه‎ای آمریکا و تروریسم در منطقة خاورمیانه پس از یازدهم سپتامبر (مطالعۀ موردی عراق)»، فصلنامه سیاست، دوره 47، شماره 1، صص 46-51.
    • ترابی، قاسم و مژگان رضایی (1396)، «راهبرد ضدتروریسم چین و آمریکا در آسیای مرکزی»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 100، صص 25-52.
    • جونز، ست و مارتین سی لیبیکی (1394نحوه فروپاشی گروههای تروریستی در راهبردهای مقابله با تروریسم، گردآوری و تدوین معاونت پژوهش و تولید علم، تهران: نشر دانشکده اطلاعات.
    • خامنه‏ای، سید علی (1396)، «بیانات در دیدار مسئولان نظام». قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=36824.
    • خمامی‎زاده، فرهاد (1382)، «مبارزه با پولشویی در بانکها و مؤسسات مالی نگاهی به قانون ضد تروریسم ایالات متحده امریکا»، حقوق بین‏المللی، شماره 29، صص 5-25.
    • درویشی، فرهاد و عزیزالله حاتم‎زاده (1392)، «روند مواجهه آمریکا و اتحادیه اروپا با تروریسم از ادراکات متفاوت تا همکاری‎های مشترک»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال نهم، شماره 2، صص 136-160.
    • ذوالفقاری، مهدی و ایمان خسروی (1395)، «تحرک بخشی به دیپلماسی دفاعی در پرتو فرصت‎ها و تهدیدات برنامه اقدام سازمان ملل و تاثیر آن بر امنیت نظامی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشهای روابط بینالملل، دوره 1، شماره 22، صص 101-127.
    • ذوالفقاری، مهدی و ابوذر عمرانی (1396)، «تاثیر ظهور داعش بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، شماره 23، صص 169-175.
    • رابینسون، جفری (1381)، شستشوی پول آلوده، ترجمه آلبرت برناردی، تهران: نشر کلک آزادگان.
    • راجرز، پل (1390)، «تروریسم»، درآمدی بر بررسی‏های امنیت، ویراسته پل.دی ویلیامز، ترجمه علیرضا طیا، تهران: نشر امیرکبیر.
    • ساوه درودی، مصطفی (1397)، «پساداعش و معماری تروریسم در غرب‌ آسیا»، فصلنامه علمی مطالعات بین‏رشته‏ای دانش راهبردی، سال 8، شماره 32، صص 111-85.
    • سپاهی، مجتبی، مریم منوچهری و محمدمهدی روحانی (1393)، «راهبرد فرانسه در قبال جریان‏های تکفیری در عراق و سوریه»، فصلنامه حبل‏المتین، سال سوم، شماره 8، صص 39-60.
    • سلیمی، صادق (1381)، «تطهیر پول در اسناد بین المللی و لایحه پول شویی»، مجله تخصصی الهیات و حقوق، شماره 6.
    • سنایی، اردشیر و مونا کاویانپور (1395)، «ظهور داعش و تاثیر آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات روابط بین‏الملل، سال نهم، شماره 34، صص 145-166.
    • سیمبر، رضا، علی اصغر ستوده و علی اسمعیلی (1395)، «راهبرد روسیه در بحران سوریه»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال نهم، شماره 2، صص 311-326.
    • سیمبر، رضا، مهدی پادروند و محسن عزتی (1396)، «بررسی سیاست خارجی ایران در بحران سوریه با تاکید بر نظریه موازنه تهدید (2017-2011)»، دوفصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، سال سوم، شماره 1، صص 7-34.
    • صادقی، سیدشمس‏الدین و کامران لطفی (1394)، «تحلیل مواضع جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه»، جستارهای سیاسی معاصر، سال ششم، شماره 1، صص 73-94.
    • طیب، علیرضا (1382)، تروریسم؛ تاریخ، جامعه شناسی، گفتمان، حقوق، تهران: نشر نی.
    • فیرحی، داود و صمد ظهیری (1387)، «تروریسم؛ تعریف، تاریخچه و رهیافت های موجود در تحلیل پدیده تروریسم»، فصلنامه سیاست (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی)، دوره 38، شماره 3.
    • قاسمی، محمدعلی (1395)، «استراتژی ترکیه در قبال داعش»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نوزدهم، شماره 73، صص 93-114.
    • قیاسوندی، فاطمه و جلال ترکاشوندی (1396)، «آمریکا، جنگ‎های نیابتی و امنیت خاورمیانه»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره 4، صص 167-205.
    • کرمی، رضا و نبی سهرابی (1398)، «ارزیابی و سنجشِ تهدیدات داعش علیه ج.ا.ایران در دو مقطع قبل و بعد از فروپاشی»، فصلنامه علمی مطالعات بین‏رشته‏ای دانش راهبردی، سال 9، شماره 35، صص 113-87.
    • مرادی، جهانبخش (1398)، «بررسی علل حضور مستشاری جمهوری اسلامی ایران در سوریه»، فصلنامه مطالعات بین‏المللی، سال 16، شماره 63، صص 21-1.
    • موسوی مقدم، محمد (1382)، «نقد لایحه مبارزه با پول شویی»، حقوق دادگستری، شماره 44، صص 202-212.
    • یوسفی، جعفر (1395)، «نقش قدرت‏های منطقه‏ای و فرامنطقه‏ای در بحران سوریه و عراق»، ماهنامه پژوهش ملل، دوره 1، شماره 4، صص 12-15.

    ب- انگلیسی

    • Ayoob, M. (2016), “It’s Time for America to Disengage from the Middle East”, The National Interest. Available at: http://nationalinterest.org/blog/the-skeptics/its-time-america-disengagethemiddl e-east-16799
    • Benjamin, Daniel (2008), “Strategic Counterterrorism”, Foreign Policy, Policy Paper, No. 7, Washengton D.C. The Brookings Institution, October.
    • Bipartisan Policy Center (2016), “Turkey vs. ISIS and PKK: A Matter of Distinction”. Available at: https://bipartisanpolicy.org/wpcontent/uploads /2016/07/BPC-Turkey-ISIS-PK%20K.pdf.
    • Blanchard, Christopher M. and Carla E. Humud (2018), “The Islamic State and U.S. Policy”, Congressional Research Service, R43612. Available at: https://fas.org/sgp/crs/mideast/R43612.pdf.
    • Bouzis, Kathleen (2015), “Countering the Islamic State: U.S. Counterterrorism Measures”, Available at: https://www.tandfonline.com/
    • Buzan, Barry (2006), "The 'War on Terrorism' as the New 'Macro-Securitization?", Paper presented at Oslo workshop, 2- 4 February.
    • Byman, D. and M. Bjerk (2016), The United States and the Middle East: Interests, Risks, and Costs, New York: Oxford University Press. Available at: https://www.academia.edu/31331050/The_United_States_and_the _Middle_East_Interests_Risks_and_Costs.
    • Tandfonline (2001), Causes of Violent Uighur Separtism, Regional Outlook. Available at: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09546550 801920865.
    • Crenshaw, Martha (2000), “The Psychology of Terrorism: An Agenda for the 21st Century”, Political Psychology, 21:2, June.
    • Cronin, Audrey Kurth (2014), The ‘War on Terrorism’: What Does it Mean to Win?, Available at: https://www.tandfonline.com/.
    • DOD, Department of Defense Dictionary of Military and Associated Terms ,12 April 2001,(As Amended Through 19 August 2009) ,p .39.
    • Esfandiary, Dina, Tabatabai, Ariane M (2017), “ Iran's ISIS Policy”, Available at: https://www.researchgate.net/.
    • Esfandiary, Dina, Tabatabai, Ariane M. (2016), “A Comparative Study of U.S. and Iranian Counter-ISIS Strategies”, Journal Studies in Conflict & Terrorism, Volume 40, 2017 - Issue 6.
    • Khalili, Reza (2017), “Iran’s Strategy towards ISIS: A Theoretical Approach”, Discourse: An Iranian Quarterly, 11 (3), 55-73.
    • Kurth, James (2005), “Global Threats and American Strategies: From Communism in 1955 to Islamism in 2005”, Orbis, Vol. 49 Issue 4.
    • Mattis, Jim (2018), “National Defense Strategy of the United States of America”. Available at: https://docs.house.gov/meetings/AS/AS00/20180206/ 106833/HHRG115-AS00-Wstate-MattisJ-20180206.pdf.
    • Parachin, John (2003), “Putting WMD- Terrorism into Perspective”, The Washington Quarterly, Vol.45, No.2.
    • Serfim, Ana (2005), “Terrorism-A Cultural Phenomenon?”, The Quarterly Journal, Spring
    • Tabatabai, Ariane (2017), “Other side of the Iranian coin: Iran’s counterterrorism apparatus”, Journal of Strategic Studies, Volume 41, 2018 - Issue 1-2.
    • Tabatabai, Ariane, Esfandiary, Dina (2017), “Cooperating with Iran to Combat ISIS in Iraq”, Available at: https://www.tandfonline.com/.
    • UNTC (2005), International Convention for the Suppression of Acts of Nuclear Terrorism U.N. New York. September 14, 2005. Available at: https://treaties.un.org/Pages/ViewDetailsIII.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XVIII15&chapter=18&Temp=mtdsg3&clang=_en.
    • -Zarif, Mohammadjavad (2016), “How to Handle the Enabling Conditions for Extremism and Terrorism”, Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 7, No. 1, Winter-Spring 2016: 5-20.