تحول‌قضایی و راهبرد پیشگیری وضعی از فساد اقتصادی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معارف اسلامی دانشگاه خاتم‌الانبیاص، تهران

2 گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه پیام نور تهران جنوب، تهران، ایران.

3 استادیار فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تهران‌جنوب،تهران،ایران.

4 دانشیارفقه و حقوق اسلامی دانشگاه پیام نور تهران جنوب، تهران، ایران.

چکیده

چکیده

فساد، پدیده‌ای‌سازمانی است که توسعه و پیشرفت دولت‌ها را دچار بحران ‌می‌نماید. فساد‌اقتصادی، وقوع دیگرجرایم را تسهیل نموده و در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی شدت می‌یابد.سندتحول‌قضایی ۳۷ ماده( یک دیباچه، یک مقدمه و چهار فصل) دارد که در مورخ 30/9/1399 به تصویب رئیس قوه‌قضاییه رسید.راهبرد ،طرزتفکر و روش اندیشیدن است و هدف آن تنظیم و تدوین است، عناصراصلی آن،اهداف،روش‌ها ،ابزار یا منابع هستند.با توجه به این‌که یکی از مأموریت‌های قوه‌قضاییه،پیشگیری از جرم و فساد است.به دنبال بررسی این هستیم که نقش و تأثیر سند تحول‌قضایی در پیشگیری وضعی از فساد اقتصادی چگونه است؟راهکارها و راهبردهای مبارزه با فساد اقتصادی چه می‌باشد؟ روش انجام، مقاله توصیفی و به صورت کتابخانه‌ای با استفاده از مقاله‌ها،پایان‌نامه ،قوانین و فرمایشات مقام‌معظم‌رهبری به رشته تحریر درآمده است.سندتحول‌قضایی به عنوان یک سند بالادستی قضایی با استفاده از ظرفیت‌های قانونی و توجه به عدالت و پرهیز از تبعیض بین افراد در برخورد و مجازات با مفسدان،می‌تواند درکاهش فساد اقتصادی بسیار مؤثر باشد.راهکارها و راهبردهای قابل تصور در پیشگیری‌وضعی از فساداقتصادی به شرح ذیل می‌باشد: الف-شفافیت در اعلام دارایی‌های مسؤلین، ب-برخوردقاطع و متقن با مفسدان و مجرمان اقتصادی، ت-بهره‌گیری از تجربیات موفق سایر کشورها ث- استفاده از قضات‌مجرب، متخصص ..ج-رسیدگی قاطع و سریع.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • فهرست منابع و مآخذ

    الف- منابع فارسی

    • بیانات و رهنمودهای مقام‌معظم رهبری(مدظله­العالی) khamenei.ir.
    • آقامحمدی، داوود، (۱۳۹۵)، «مدیریت راهبردی نظامی»، انتشارات دافوس، تهران.
    • انصاری‌نسب،نصرت‌الله،(1395)، «بررسی نقش عملکرد قوه قضاییه و وزارت دادگستری در ارتباط با کاهش مفاسد اقتصادی»، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه آزاداسلامی واحدتهران مرکزی، دانشکده حقوق.
    • باقرزاده، احد،(1383)، «جرایم اقتصادی و پولشویی»، تهران، انتشارات مجد، چاپ اول.
    • پیرنیاکان، امیر­لطف­اله، اسماعیلی، مهدی، احسان­پور،سیدرضا، (۱۳۹۹)، «وظایف حمایتی دستگاه قضایی در پیشگیری از آسیب­های شغلی قضات در ایران»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره ۹۰.صص359-382.
    • تنگستانی، محمد قاسم،(۱۳۹۸)، حدود و لوازم اختیارات رئیس قوه قضاییه در ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری در نظام حقوقی ایران، «فصلنامه حقوق اداری»، سال ششم، شماره ۱۹.
    • حاجی­زاده، عاطفه، (۱۳۹۸)، «تأثیر شفاف­سازی نظام مالی بین­الملل بر عملکرد دولت­ها با تاکید بر رویکرد و رویه جمهوری­اسلامی ایران»، پایان­نامه کارشناسی ­ارشد، دانشکده روابط بین­الملل، وزارت­امور­خارجه.
    • خسروی، الهام، (1395)، «شناسایی چالش‌های موجود در قوه‌قضاییه برای پیشگیری از جرایم‌اقتصادی»، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
    • خندان، عباس، (۱۳۹۵)، «اقتصاد غیررسمی در ایران، برآورد شاخص بررسی علل و آثار آن بر اقتصاد»، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه­ریزی ریاست جمهوری، معاونت پژوهشی، دفتر طرح‌های پژوهشی.
    • رحیمی‌نژاد، اسمعیل، آقایاری، مهدی و قلی‌پور، غلامرضا،(1394)، «نظریه خنثی‌سازی جرم و ارتباط آن با عدالت‌کیفری»، پژوهش‌های حقوق‌کیفری، سال 3، شماره11، صص 112-85.
    • رهبرقاضی، محمودرضا، حسن‌زاده، سیدسعید و گودرزی، مهناز،(1399)، «واکاوی نقش هویت دینی در گرایش افراد به محافظه‌کاری سیاسی، اقتصادی و فرهنگی (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه‌های اصفهان)»، فصلنامه‌علمی مطالعات بین رشته‌ای دانش‌راهبردی، سال‌دهم، شماره ۴۱، صص ۱۲۱ –
    • ساکی، محمدرضا،(1389)، «حقوق­کیفری اقتصادی»، تهران، انتشارات جنگل، چاپ اول.
    • شمس­ناتری، محمد ابراهیم و توسلی­زاده ،توران، (۱۳۹۰)، «پیشگیری وضعی از جرایم اقتصادی»، فصلنامه حقوق،مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره ۴۱، شماره ۴.
    • صابری، نصرت­الله،(۱۳۹۷)، «بایسته‌های­حقوقی مبارزه با فساداقتصادی در جمهوری اسلامی ایران»، رساله دکتری، دانشگاه پردیس بین­المللی ارس.
    • صفاری، علی،(۱۳۸۴)، «کیفرشناسی و توجیه کیفر علوم جنایی»، جلد دوم ،چاپ نخست، انتشارات سلسبیل.
    • صنیعی، سحر ، (1395)، «تبیین مفهوم فساداقتصادی و سیاسی در جامعه توسعه محور»، ماهنامه پژوهش ملل،دوره دوم،شماره15.
    • عرب‌زاده ،صادق، مالمیر، محمود، اشرافی. محمود،(1400)، «فنون پیشگیری ­وضعی از ارتشا در نیروهای مسلح»، فصلنامه علمی نظارت و بازرسی ناجا، سال ۱۵، شماره پنجاه و پنجم، صص۱۳۳-۱۶۲.
    • عزتی، مرتضی،کریمی‌گلنار، بهمن، (1393)، «طراحی شاخص بومی برای اندازه گیری فساداقتصادی» ، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال دوم ،شماره ششم ، صص ۵۷-۸۶ .
    • عظیمی، سیدمیثم، غلامی، علی، (۱۳۹۵)،« نظارت‌فناورانه در پیشگیری‌وضعی از جرم اقتصادی و چالش‌های آن با حریم‌خصوصی‌اطلاعاتی»، مجلس و راهبرد، سال ۲۴، شماره ۹۱.
    • فرزادنیا، شهلا،( ۱3۹۵)، «شفاف­سازی و مبارزه با فساد در اقتصادمقاومتی»، هفتمین کنفرانس بین­المللی اقتصاد و مدیریت.
    • گره، داود، (1395)، «شیوه­های حمایت کیفری از نظاماقتصادی­کشور در قانون جدید مجازات­اسلامی»، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس.
    • مجاهد(چوپانی)، مهدی، مهدوی­ثابت، محمدعلی،(1387)، «آسیب شناسی سیاست­ جنایی تقنینی ایران در مبارزه با جرایم ­اقتصادی»،دانشگاه امام‌ صادق علیه‌السلام، دانشکده حقوق و علوم ‌سیاسی.
    • مقیمی، مهدی، (۱۳۹۷)، «مبانی نظریه منطقی در پیشگیری وضعی»، مجله پژوهش‌های حقوق جزا و جرم شناسی، نیمسال دوم ،شماره ۱۲، صص ۳۱ تا ۵۶.
    • مؤسسه تحقیقات تدبیر اقتصادی، (۱۳۸۱)، «پولشویی»، از سری بررسی­های امنیت­اقتصادی.
    • مهربخش، حمیدرضا، (1394)، «ساختارهای‌قضایی و اداری در مبارزه با فساداقتصادی در ایران»، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، پردیس‌دانشگاهی، دانشگاه گیلان.
    • میرسعیدی، سیدمنصور، زمانی، محمود، (1392)، «جرم اقتصادی، تعریف یا ضابطه»، پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شماره چهارم، صص ۱۶۷-۱۹۹.
    • نجف‌زاده، محمد، بهروزیه،محمد،(1398«نقش­نظارتی سازمان­بازرسی­کل کشور در پیشگیری از جرایم ­اقتصادی»، پایان­نامه کارشناسی­ ارشد، دانشگاه پیام‌ نور خراسان ‌رضوی، مرکز پیام‌نور مشهد.
    • نجفی ابرندآبادی، علی­حسین،( ۱۳۸۶)، «بررسی لایحه پیشگیری از وقوع جرم با رویکرد قضایی»، فصلنامه ­پیشگیری از جرم، شماره ۳.
    • نعیمی، سیدمرتضی، (۱۳۹۴)، «تحلیل‌اقتصادی رفتار بزهکار و تبیین بازدارندگی مجازات»، پژوهشنامه حقوق‌ کیفری، سال ششم، شماره دوم، شماره پیاپی ۱۲، صص 203-229.
    • یعقوبی‌ زرندینی، محمد، قماشی، سعید، خدادی؛ ابوالقاسم،(1398)، «زمینه‌های ساختاری وقوع جرائم قضایی‌ قضات‌ایران»، کاشان، پرتال‌جامع‌علوم‌انسانی، صص113-134 .

     

    قوانین

    • قانون اساسی
    • قانون مجازات اسلامی
    • سند تحول ‌قضایی
    • فرمان هشت ماده‌ای مقام معظم رهبری (مدظله­العالی) به سران قوا،10/2/1380

     

    ب- انگلیسی

    • Ali, M. S. B. & Saha, S. (2016). Corruption and economic development. In Economic Development in the Middle East and North Africa (pp. 133-154). Palgrave Macmillan, New York.
    • d’Agostino, G. Dunne, J. P. & Pieroni, L. (2016). Government spending, corruption and economic growth. World Development, 84, 190-205.
    • Hughes,Godon.(1998),crimeprevention.Buckingham,Philadelphia,open university press,60.
    • Khan, A. & Akhtar, N. (2021). Legal, Administrative and Judicial Framework in Pakistan to Combat Tax Evasion and Money Laundering: An Analytical Study. Review of Politics and Public Policy in Emerging Economies, 3(1), 69-77
    • Voskanyan, F. (2016). A study of the effects of corruption on economic and political development of Armenia.(Doctoral dissertation).