چالش‌ها و رهیافت‌های تحدیدحدود دریای خزر درچارچوب کنوانسیون آکتائو

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

پژوهشکده امنیت ملی

چکیده

سوابق معاهداتی و قراردادی مربوط به تعیین رژیم حقوقی دریای خزر نشان می‌دهد تحدیدحدود پهنه آبی، بستر و زیر بستر دریای خزر نه در قراردادهای ۱۹۲۱ و ۱۹۴۰ میان ایران و شوری سابق و نه در «کنوانسیون آکتائو 2018 » روشن نشده و تعیین خطوط مبداء و تحدیدحدود مناطق دریایی خزر را موکول به انعقاد توافقنامه‌های آتی میان کشورهای ساحلی نموده است. در پژوهش پیشرو، محقق درنظر دارد ضمن بررسی اسناد حقوقی و موافقتنامه مشترک فی‌مابین کشورهای ساحلی خزر و با تحلیل رویه‌های قضایی بین المللی، مطلوب‌ترین روش را جهت تعیین خط مبداء و تحدیدحدود سطح، بستر و زیربستر دریای خزر پیشنهاد نماید تا بیشترین منافع ملی کسب و حقوق حاکمه ایران تأمین گردد. بنابراین، تحقیق حاضر با رویکرد کیفی و با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی تلاش دارد ضمن شناسایی خلاهای حقوقی موجود در کنوانسیون آکتائو 2018 و پیامدهای ناشی از کاربست سطح تراز 28- متر کرونشتات، بتواند راهکارهایی را جهت تعیین خطوط مبدأ و تحدید مناطق دریای خزر ارائه نماید. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد از میان روشهای مختلف، استفاده از روش ریاضی و مهندسی (پلی گون محدب) جهت در تحدیدحدود سطح آب؛ رجوع به «اصل انصاف» در تعیین حدود بستر و زیربستر؛ و استفاده از خط مبداء مستقیم براساس عوامل زمین شناسی و شکل سواحل، می‌توان سهم ایران از دریای خزر را بیشترین حدممکن افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. منابع

    الف- فارسی

    1. احمدی پور، زهرا (1375)، «ضرورت تعیین رژیم حقوقی دریای خـزر»، فـصلنامه علمـی تحقیقات جغرافیایی، شماره 4، مشهد انتشارات: آستان قدس رضوی.
    2. امیراحمدیان، بهرام. (1375). «جغرافیای دریای خزر»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال پنجم، دوره دوم، شماره 14..
    3. محمدی الموتی، محسن؛(1394)، «رژیم حقوقی دریای خزر، تهران»، انتشارات زمزم هدایت.
    4. کولایی، الهه؛ گودرزی، مهناز(1392)، «دریای خزر: چالش ها و چشم انداز ها»، تهران، نشر میزان.
    5. زرگرزاده اصفهانی، محمدعلی(1398)، «تامین و تحکیم راهبردی دفاعی - امنیتی در حوزه دریای خزر، تهران»، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
    6. کناررودی، قربانعلی(1400)، «پیشینه تاریخی و اسنادی رژیم حقوقی دریای خزر»، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشکده اسناد.
    7. ثروتی، محمدرضا و منصور، رضا (1396)، «بررسی تغییرات خط ساحلی کرانه‌های جنوب خاوری دریای خزر طی دوره زمانی 1987-2015»، پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، سال ششم، شماره 2.
    8. حسینی، سیدمحمدحسین؛ پاشاپور، حجت‌اله؛ وصارم شیراوند(1397)،«ژئوپلیتیک حوزه خزر و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، تهران، ناشر: دافوس
    9. دمیرچی لو، مجتبی، «رژیم حقوقی دریای خزر»؛ دو فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، مرکز مطالعات عالی بین­المللی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال اول، شماره 1، زمستان و بهار 1387.
    10. رحیمی جهان آبادی، جلیل(1397)، «نشست تخصصی تحلیل کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر»، ۳۰ مهرماه در دفتر همکاری‌های بین المللی دانشگاه علوم قضایی.
    11. روزالین هگینز(2005)، «دیوان بین المللی دادگستری»، ترجمه علی قاسمی، فصلنامه مرکز حقوق بین المللی ریاست جمهوری، شماره 34، 1385.
    • عبدالهی کاکرودی، عطا (1392)، «نوسانات دریای خزر و تأثیر آن بر سواحل جنوب شرقی آن»، پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، سال دوم، شماره 3.
    1. کامرانی، حسن؛ نامی، محمدحسن؛ جعفری، فرهاد و علی محمدپور (1388)، «رژیم حقوقی و تحدید حدود دریای خزر»، نشریه جغرافیا، انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال هفتم، شماره 20 و21
    2. صابرنژاد علویان، علی؛ نجفی اسفاد، مرتضی؛(1399) «اصل انصاف در تحدید حدود دریایی از منظر رویة قضایی بین المللی»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 50، شماره 3.
    3. آرائی درونکلا، میثم؛ صیرفی، ساسان و عباس کوچ­نژاد؛(1398 ) «تحدید حدود بستر و زیر بستر دریای خزر با اتکا به اصل انصاف»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 49، شماره 2.

    ب- انگلیسی

    1. Abdul Kadir, R. (2019). "Introductory Note to Convention on the Legal Status of the Caspian Sea", International Legal Materials, Volume 58, Issue 2.
    2. Bantekas, I. (2011). "Bilateral Delimitation of the Caspian Sea and the Exclusion of Third Parties", the International Journal of Marine and Coastal Law, Volume 26, Issue 1.
    3. Kashani, F. (2014). "Iran and the Incomplete Legal Regime of the Caspian Sea: More Than Two Decades after Fall of Soviet Union", Studies on Cultures and Societies, Volume 29, Issue 4.
    4. Lathrop, C. & Rothwell, D. (2019). "Baselines under the International Law of the Sea", Brill.
    5. Tanaka, Yoshifumi,(2019). “The International Law of the Sea”, Cambridge Univ Press, 3rd Edition.
    6. Stevenson, J. (2018). "Caspian Sea Treaty, Strategic Comments", the International Institute for Strategic Studies, Volume 24, Comment 33.
    7. Vidas, D. (2014). "Sea-Level Rise and International Law", Climate Law, Volume 4, Issue 1, 2014.
    8. Ahnish, F. (1993). "International Law of Maritime Boundaries and the Practice of States in the Mediterranean Sea", Clarendon Press.
    9. Boggs, S. (1940). "International Boundaries: A Study of Boundary Functions and Problems", Columbia University Press.
    • Charney, J. & Colson, D. & Alexander, L. & Smith, R. (1993) , “International Maritime Boundaries”, Brill, Volume 5.
    • Colson, D. (1993). “Legal Regime of Maritime Boundary Agreements”, Johnathan Charney (Ed) in International Maritime Boundaries.
    • Pawletta, B. (2015). “Legal Status of the Caspian Sea Current Challenges and Prospects for Future Development”, Springer.
    • Romano, C. (2000). “Caspian and International Law: Like Oil and Water”, in Ascher, W. & Mirovitskaya, N. (eds), The Caspian Sea: A Quest For Environmental Security, Kluwer Academic Publishers.
    • Vylegjanin, A. (2000). “Basic Legal Issues of the Management of Natural Resources of the Caspian Sea”, in William Ascher & Natalia Mirovitskaya (eds), the Caspian Sea: A Quest For Environmental Security, Kluwer Academic Publishers.
    1. Walker, G. (2012). “Definitions For the Law of the Sea: Terms Not Defined By the 1982 Convention”, Martinus Nijhoff Publishers.
    2. Weil, P. (1993). “Geographic Considerations in Maritime Delimitation”, Charney, J. & Alexander, L. (eds), International Maritime Boundary, Volume I, Nijhoff.

    ج- قراردادها و معاهدات

    1. Agreement between Kazakhstan and Azerbaijan on Delimitation of Sea Bed of the Caspian Sea, November 29, 2001.
    2. Agreement between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation on Delimitation of Adjacent Areas of the Caspian Seabed, 2002.
    3. Agreement between the Russian Federation and Kazakhstan on Delimitation of the Deep Seabed of the Northern Part of the Caspian Sea For the Purpose of the Exercise of Sovereign Rights To Subsoil Management, July 6, 1998, (Entry Into Force: April 5, 2003).
    4. Convention on the Continental Shelf, 1958.
    5. Protocol To the Agreement between the Russian Federation and Kazakhstan on Delimitation of the Seabed of the Northern Part of the Caspian Sea For the Purpose of the Exercise of Sovereign Rights To Subsoil Management, May 13, 2002.
    6. Seabed Boundary Tripoint Agreement between the Republic of Azerbaijan, the Republic of Kazakhstan and the Russian Federation, May 14, 2003.
    7. The Convention on the Legal Status of the Caspian Sea, 2018.
    8. The Russo-Persian Treaty of Friendship, 1921.
    9. Treaty of Commerce and Navigation, 1940.
    10. Turkomanchai Treaty, 1828.
    11. United Nations Convention on the Law of the Sea, 1982.

    د- آرای محاکم بین­المللی

    1. Cour Internationale de Justice, Plateau Continental de la Mer du Nord, République Fédérale D’allemagne/Pays-Bas, Arrêt Du 20 Février 1969.
    2. Cour Internationale de Justice, Mémoires. Plaidoiries Et Documents, Affaire du Plateau Continental, Tunisie/Jamahiriya Arabe Libyenne, 1982.
    3. Cour Internationale de Justice, Recueil des Arrêts, Avis Consultatifs et Ordonnances, Affaire du Plateau Continental, Jamahiriya Arabe Libyenne/Malte, Arrêt du 3 Juin 1985.