شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه های موثربر بلوغ مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

2 مدیریت صنعتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

3 مدیریت دولتی، دانشکده تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

رسیدن به وضعیت مطلوب نیاز قطعی هر سازمان است. متخصصین دانش در تلاش هستند تا با ارائه مدل های راهبردی مدیریت دانش راهگشای این مهم باشند. هدف این پژوهش شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه های موثر بر بلوغ مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی ایران است. در پژوهش حاضر که به روش آمیخته انجام شده، در بخش کیفی، شناسایی مؤلفه ها با مراجعه به 20 خبره به روش غیرتصادفی هدفمند صورت پذیرفته و نهایی سازی شاخص‌ها با روش دلفی فازی تک مرحله‌ای محاسبه شده است. در بخش کمی، از جامعه آماری، تعداد 321 نفر از چهار وزارتخانه دولتی انتخاب و با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی گروهی، مهم‌ترین مؤلفه های موثر بر بلوغ مدیریت دانش اولویت‌بندی گردید. نتایج نشان می دهد که بعد محیطی با مؤلفه قوانین و مقررات دولتی، بعد سازمانی با مؤلفه های (فرهنگ، راهبرد، ساختار، فناوری، رهبری و حمایت مدیران ارشد) و بعد سرمایه فکری با دو مؤلفه (قابلیت فردی و شایستگی رفتاری) بر بلوغ مدیریت دانش در سازمان های دولتی ایران تاثیر دارد. همچنین از نظر رتبه‌بندی مؤلفه‌های رهبری و حمایت مدیریت ارشد، قوانین و مقررات دولتی، راهبرد سازمانی، ساختار سازمانی، قابلیت فردی و فرهنگ سازمانی به ترتیب حائز رتبه‌های اول تا ششم هستند. یافته های این تحقیق می‌تواند به منظور پیاده‌سازی موفق مدیریت دانش مورد استفاده سازمان‌های دولتی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • فهرست منابع و مآخذ

    الف. منابع فارسی

    • اخوان، پیمان؛ اولیایی، النوش؛ دسترنج، نسرین و ثقفی، فاطمه (1389)، توسعه فرایندهای چرخه مدیریت دانش مبتنی بر عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال سوم، شماره 2.
    • اردلان، امید؛ محمدی فاتح، اصغر و الوانی، سید مهدی (1396)، تدوین الگوی مدیریت دانش با شناسایی زیرساخت‌ها، ابزارها و حوزه‌های دانشی، فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، شماره 30، صفحات 30-13.
    • بختیاری، تهمینه؛ صفاریان همدانی؛ سعید و عنایتی، ترانه (1397)، ارائه مدل سـاختاری عوامـل مـؤثر بـر رشد سرمایه فکری در بین اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی 9(1)، 244-225.
    • بهبودی، اصغر و سهرابی، شهلا (1399)، هم‌راستایی استراتژی‌های کسب‌وکار با استراتژی‌های مدیریت دانش، فصلنامه مدیریت کسب‌وکار، شماره 45.
    • پاپی، عباس؛ بزرگی­نیا، امیرحمزه و بهردینی، کاظم (1395)، مدیریت دانش به زبان ساده، انتشارات ناقوس.
    • پناهی، بلال (1397)، تأثیر به‌کارگیری فناوری اطلاعات بر کسب مزیت رقابتی با نقش میانجی مدیریت دانش، علوم و فنون مدیریت اطلاعات 4(3)-158-133.
    • تفضلی هرندی، هدی؛ حاجی نبی، کامران؛ ریاحی، لیلا و مجیدزاده اردبیلی، کیوان (1399)، تأثیر سـرمایه انسانی بر سرمایه فکری در پژوهشکده‌های حـوزه بهداشـت و درمـان جهـاد دانشـگاهی، نشـریه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی،4(2)،347 -335.
    • جعفری، مصطفی؛ اخوان، پیمان؛ ضرغامی، حمیدرضا و سبزیکاران، اسماعیل (1390)، عوامل انگیزشی ارتباطات اثربخش در سازمان‌های دانش‌محور، دو فصلنامه پژوهشی مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، سال سوم، شماره 1، ص 94-81.
    • حسنوی، رضا؛ اخوان، پیمان و سنجقی، محمدابراهیم (1389)، عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش، تهران، آتی نگر، چاپ چهارم، صص 141-135.
    • حسین­پور، عباس و علی­پور، محمدباقر (1397). عوامل تأثیرگذار بر پیاده‌سازی مدیریت دانش در دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی، فصلنامه رشد فناوری 14(54)، 54-46.
    • خدیور، آمنه و عباسی، فاطمه (1395)، ارزیابی بلوغ مدیریت دانش در سیصد شرکت برتر ایرانی، فصلنامه پژوهش‌های نوین در تصمیم‌گیری، 1(3)، 42-23.
    • دولت­پسندی، مهناز؛ روشندل، طاهر و معمارزاده طهران، غلامرضا (1398)، شناسایی عوامل کلیدی در پیاده‌سازی سیستم مدیریت دانش در سیمای جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، سال نهم، شماره 37، 356-331.
    • رازینی، روح­الله و سینا، میلاد (1397)، ارائه دسته‌بندی جامع از عوامل کلیدی مؤثر در استقرار مدیریت دانش سازمانی، فصلنامه مدیریت راهبردی دانش سازمانی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، 1(1)،186-133.
    • سرمدی، محمدرضا و عفتی، فاطمه (1398)، ارزیابی بلوغ مدیریت دانش با استفاده از مدل سازمان بهره‌وری آسیایی (مطالعه موردی: شهرداری تهران)، فصلنامه مطالعات دانش شناسی، 21 ،23-1.
    • سهرابی، شهلا و فلاح، روح­الله (1397)، مدیریت دانش نظریه‌ها و مدل‌ها، انتشارات شب­نما، چاپ اول.
    • سید عباس­زاده، میر محمد؛ حسنی، محمد؛ بازرگان، عباس و نامی، کلثوم (1398)، توسعه منابع انسانی پایدار، فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، شماره 2 (34)، ص 22-1.
    • سید نقوی، میرعلی و سهرابی، شهلا (1393)، الگوی استراتژی‌های مدیریت دانش متناسب با وظایف مدیریت منابع انسانی و نوع مشاغل (مورد مطالعه شهرداری تهران)، پژوهش‌های مدیریت عمومی سال هفتم، شماره بیست­وششم، ص 65.
    • شفیعی، سلیمان؛ مرادی، محمود و جعفری، محسن (1398)، سنجش بلوغ مدیریت دانش در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی (نمونه پژوهش: کتابخانه‌های عمومی کرمانشاه)، مدیریت راهبردی دانش سازمانی،2(6)، 109-77.
    • صیف، محمدحسن و عالی­نژاد، حمید (1385)، سیستم‌ها و آینده مدیریت دانش، ماهنامه تدبیر، سال هفدهم، شماره 171.
    • طوطیان اصفهانی، صدیقه؛ طیاران، شهرزاد و نورسته، طیبه (1398)، ارزیـابی عملکـرد سـرمایه فکـری در مراکز آموزشی عالی با استفاده از روش AHP مطالعـه مـوردی: دانشگاه‌های پیـام نـور اسـتان گیلان، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 10 (3)، 246 -225.
    • قرایی آشتیانی، محمدرضا و پورصادق، ناصر (1398)، بررسی نقش و تأثیر فرهنگ سازمانی بر مدیریت جهادی با تأکید بر دیدگاه حضرت آیت­الله العظمی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، فصلنامه مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، سال نهم، شماره 37، 48-7.
    • قلیچ‌لی، بهروز (1397)، فرایند خلق، تسهیم و کاربرد سرمایه فکری در کسب‌وکارها تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
    • قلیچ‌لی، بهروز و ابراهیمی، شیما (1395)، امکان‌سنجی استقرار مدیریت دانش با رویکرد سازمان بهره‌وری آسیایی (APO)، فصلنامه چشم‌انداز مدیریت دولتی (25)، ص 114-95.
    • کرمی، سارا (1394)، لزوم پیاده‌سازی مدیریت دانش براساس چارچوب APO در صنعت برق، مجله الکترونیکی مطالعات مدیریت دانش،24، 20-16.
    • کشاورزی، علی­حسین (1393)، مدیریت دانش برای بخش عمومی، انتشارات مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی عالی.
    • کشاورزی، علی­حسین و رادسرشت، مجتبی (1397)، ارزیابی سطح بلوغ مدیریت دانش و ارائه برنامه‌های بهبود (مورد مطالعه: هوا ناجا)، مدیریت راهبردی دانش سازمانی، سال اول، تابستان 1397، شماره 1، صص 47-11.
    • کشتکار، مهران (1397)، مدل مفهومی رابطه بین نوآوری اجتماعی و مدیریت دانش با رویکرد فراترکیب، فصلنامه مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، سال نهم، شماره 39، 459-421.
    • محمودزاده، ابراهیم؛ تقی­زاده و بیرامی، غفور (1396)، ارزیابی ضرورت توسعه مدیریت دانش در بخش عمومی و دولتی ایران به‌مثابه تغییری راهبردی، نشریه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی 1(2)، 161-141.
    • محمودی میمند، محمد و شهابی، مریم (1393)، نقش سرمایه‎های اجتماعی و کنترل رفتاری به‌عنوان عوامل اثرگذار بر تسهیم دانش ضمنی در میان کارکنان: بانک ملی شهر کرمانشاه، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، دوره 4، شماره 4، ص 152-137.
    • محمودی، امیرحسین؛ افتخارزاده، سید فرهاد و محمدی، بتول (1392)، امکان‌سنجی استقرار نظام مدیریت دانش در دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران مرکزی و ارائه الگوی مناسب، فصلنامه علمی -‌پژوهشی تحقیقات‌ مدیریت آموزشی، دوره 4 ش: 16: 38-15.
    • موسی­خانی، محمد؛ اجلی قشلاجوقی، مهدی و صفوی میرمحله، سید رحیم (1389)، ارائه مدلی برای سنجش میزان آمادگی سازمان‌ها در زمینه مدیریت دانش (مورد مطالعه: مرکز آمار ایران)، پژوهش‌های مدیریت در ایران، شماره 2، صص 243-221.
    • نظافتی، نوید؛ قنبر تهرانی، نسیم و شیفرا، داوری (1396)، شناسایی و تبیین عوامل مؤثر در اشتراک دانش بین سازمان‌های همکار و رتبه‌بندی آن‌ها (مورد مطالعه: صنعت پتروشیمی)، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، 8-(32)، 114-85.

     

    ب. منابع انگلیسی

    • Akhavan P, Jafari M, Fathian M (2006). Critical success factors of knowledge management systems: A multi-case analysis, Eur. Bus. Rev, 18(2), pp. 97-113.
    • Asiedu E (2015). A Critical Review on the Various Factors that Influence Successful Implementation of Knowledge Management Projects within Organizations, International Journal of Economics & Management Sciences. vol. 4, issue 7. pp. 1-5.
    • Ebrahimi, Sh. &Ghelichli, B. (2016). Feasibility of Deploying Knowledge Management with Asian Productivity Organization
    • Farzin M, Kahreh M, Hesan M, Khalouei A (2014). A Survey of Critical Success Factors for Strategic Knowledge Management Implementation: Applications for Service Sector, Procedia, Social and Behavioral Sciences, vol, pp. 599-595.
    • Fernandez I, Sabherwal R (2015). Knowledge Management: Systems and Processes.Second Edition. Armonk, New York: M.E. Sharpe.PP.58-72.
    • Hanif M (2018). “The Impact of Knowledge Management, informational Technology, and HRM on Employee Performance: Evidence from Banking Sector.” International Journal of Research and Innovation in Social Science.
    • Hank C, Ale wine, Christopher D, All port, Wei-Cheng, Milton Shen (2016). How measurement framing and accounting information system evaluation mode influence environmental performance judgments. Journal of Accounting Information Systems p28–44
    • Isoherranen, Ville (2012). Strategic Analysis Frameworks for Strategic Orientation and Focus. University of Oulu, Oulu 2012.
    • Joshi H ,Chawla D (2019). "Knowledge Management Practices in Indian Industries – a Comparative Study", Journal of Knowledge Management, Vol. 14, No. 5, PP. 708-725.
    • Karami M, Alvani S, Zare H, Kheirandish M (2015). Determination of Critical Success Factors for Knowledge Management Implementation, Using Qualitative and Quantitative Tools (Case study: Bahman Automobile Industry), Iranian Journal of Management Studies. vol. 8, issue 2 (2015) pp. 181-201
    • Keshavarzi A H, Safari s, Khoshkho Titkanloo s (2016). in investigating the effect of knowledge acquisition method on entrepreneurships' innovation in agriculture businesses (Case study: greenhouse agricultural industry in the Pakdasht city of Tehran Province) Journal of Technology Development Management. P 139-164
    • Mohanty S K, M Chand (2004). 5IKM3 knowledge management maturity model for assessing and harnessing the organizational Journal of knowledge management. 5 (1). pp. 29-50.
    • Nahadi H, Sarmast B (2013). The Survey of Critical Factors Affecting On the Success of Knowledge Management. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business
    • Ou C X J, Davison R M, Wong L H M (2016). Information and Management using interactive systems for knowledge sharing: The impact of individual contextual preferences in China. Information& Management 53 (2): 145-156
    • Patil S K , R Kant (2014). A fuzzy AHP-TOPSIS framework for ranking the solutions of Knowledge Management adoption in Supply Chain to overcome its barriers. Expert Systems with Applications 41 (2): 679-693.
    • Pee, L. G., Teah, H. Y., &Kankanhalli, A. (2006). Development of a General Knowledge Management Maturity Model. Korean Knowledge Management Society Conference.
    • Sedighi M, van Splunter S, Zand F, Brazier F (2017). Evaluating critic al success factors model of knowledge management: An analytic hierarchy process (AHP) approach. In Organizational Culture and Behavior: Concepts, Methodologies, Tools, and Applications (pp. 308-326). IGI Global.
    • Shakerian H, Dehnavi H D, Shateri F. (2016). A framework for the implementation of knowledge management in supply chain management. Procedia Social and Behavioral Sciences 230: 176-183.
    • Snyman R, Krugere J (2004), “The Interdependency between Strategic Management and Strategic Knowledge Management”, Journal of Knowledge Management, Vol. 8, No. 1, pp. 5-10.
    • Sohrabi S, Fallah R (2017). The Relationship Between Knowledge Management Maturity and the Quality Level of Services and Innovation. In European Conference on Knowledge Management (pp. 913-921). Academic Conferences International Limited.
    • Sohrabi S,Naghavi M S (2015). A Model of Knowledge-Based Human Resource Management. In European Conference on Knowledge Management (p. 709). Academic Conferences International Limited.
    • Swan, Jacky (2013). Managing knowledge work. In: Galliers, Robert D. and Currie, Wendy, (eds.) The Oxford Handbook of Management Information Systems. Oxford Handbooks Series (Chapter 20). Oxford; UK: Oxford University Press, pp. 535-560. ISBN 9780199580583
    • Taylor W A, Wright G H (2004). Organizational Readiness for successful knowledge sharing: challenges for public sector managers. Information Resource Management Journal, 17, no.2, pp: 22-37.
    • Wong KY, Aspinwall E (2005). An Empirical Study of the Important factors for Knowledge-Management Adoption in the SME Sector & quot; Journal of Knowledge Management, Vol 9.No. 3. pp 64-82.
    • Yaghoubi N, amp M, Maleki N (2012). Critical Success Factors of Knowledge Management (A Case Study: Zahedan Electric Distribution Company). Journal of Basic and Applied. Scientific Research. Text Road Publication.2 (12). pp. 12024-12030.
    • Yaghoubi, N, Dehghani M, Moghali M A, Vazife Z (2016). Strategic Alignment Approach and Balanced Maturity in Effective Implementation of Knowledge Management. Journal of Public Management Researches, 9(33): 61-84. (In Persian).
    • Zheng W, Yang B, McLean G N (2010). linking organizational culture, structure, strategy, knowledge management in higher education and organizational effectiveness: Mediating role of knowledge management. Journal of Business Research. 63 (7). pp. 763-771.