عوامل ژئوپلیتیکی به 7 دسته (طبیعی، انسانی و فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، و علم و فناوری، زیستمحیطی) تقسیم میگردند. در این مقاله فقط عوال انسانی و فرهنگی بررسی می-شود. هر عامل انسانی و فرهنگی که در تعامل با قدرت در سیاست مورد استفاده قرار گیرد، عامل ژئوپلیتیکی است. ژئوپلیتیک سیاستی است که دیکته میکند و سپس راهبرد دفاعی بر مبنای آن تدوین میگردد. این مقاله فقط عوامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی را در چارچوب جغرافیا، سیاست و قدرت که بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران در برابر تهدیدهای نظامی امنیتی تاثیرگذار باشند را بررسی مینماید. این پژوهش به روش زمینهای موردی انجام گردیده و از نوع کاربردی می-باشد، روش جمعآوری اطلاعات میدانی و کتابخانهای بوده و جامعه نمونه 73 نفر، که با استفاده از روشهای تحلیل خبرگی، تحلیل شده است. هدف از آن دستیابی به نقش عوامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از مبداء سرزمینی کشور عراق میباشد. نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که 18 عامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی در قالب بسترهای قوتزا، فرصتآفرین، ضعفساز و تهدیدزا بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران موثر هستند. علائق مشترک انسانی و فرهنگی بهترتیب اولولیت در عراق عبارتند از: نژاد- ملیت- قومیت و مذهب. در ایران عبارتند از: مذهب- انقلابیگری- ملیت- قومیت. ترتیب اولویت علائق مشترک ایران و عراق همسان نمیباشد، ج.ا.ایران دولتسازی را در عراق خوب انجام داده اما در حوزه ملتسازی عراق موفق عمل نکرده است، به همین دلیل بین دو ملت ایران و عراق شکاف ایجاد شده است.
اُتوتایل و دیگران، (1380)، اندیشههایژئوپلیتیکدرقرنبیستم، ترجمه: محمدرضا حافظنیا و هاشم نصیری، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه.
دانشآشتیانی، محمدباقر، (1391)، مدیریت راهبرددفاعیامنیتی، تهران، انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید صیاد شیرازی.
دهقانی پوده، حمیدرضا، (1392)، کتاب سبز عراق، چاپ اول، تهران، اداره نشر وزارت امور خارجه.
رشید، غلامعلی و کلانتری، فتحالله، (1395)، مقاله علمی- پژوهشی نقش عوامل ژئوپلیتیکی طبیعی در تدوین راهبرد دفاعی ج.ا.ایران در مقابل تهدیدات نظامی آمریکا از مبدأ سرزمینی عراق، فصلنامهمطالعاتدفاعیاستراتژیکشماره66، تهران، انتشارات داعا.
رشید، غلامعلی، (1386)، رساله دکتری،نقشعواملژئوپلیتیکدرراهبرددفاعی(مطالعهموردی،ایراننسبتبهعراق)،تهران، دانشگاه تربیتمدرس.
سیفزاده، سید حسین، (1379)، عراق ساختارهاو فرایندهایگرایشهایسیاسی، تهران، انتشارات مرکز انقلاب اسلامی.
کلانتری, فتح ا.... (1400). نقش عوامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از مبداء سرزمینی عراق. مطالعات بین رشتهای دانش راهبردی, 11(42), 382-353.
MLA
فتح ا... کلانتری. "نقش عوامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از مبداء سرزمینی عراق", مطالعات بین رشتهای دانش راهبردی, 11, 42, 1400, 382-353.
HARVARD
کلانتری, فتح ا.... (1400). 'نقش عوامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از مبداء سرزمینی عراق', مطالعات بین رشتهای دانش راهبردی, 11(42), pp. 382-353.
VANCOUVER
کلانتری, فتح ا.... نقش عوامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از مبداء سرزمینی عراق. مطالعات بین رشتهای دانش راهبردی, 1400; 11(42): 382-353.