دولت حائل و ثبات سیاسی،موردمطالعه:عراق

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشگاه خاتم الانبیا

چکیده

برخی از نقاط ناآرام سیاسی روی کره زمین، به‌عنوان حائل میان قدرت‌های بزرگ‌تر عمل کرده‌اند. این‌گونه کشورها چنانچه نسبت به کشورهای دیگر به‌ویژه همسایگان از قدرت کمتری برخوردار باشند، به کشوری حائل تبدیل می‌شوند. فضای جغرافیایی آن‌ها دارای ارزش‌های ژئوپلیتیکی است و جاذبه کشش بازیگران سیاسی منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای را دارند. هر فضای حائل دارای کارکردهایی در ابعاد خارجی و داخلی است. این کارکردها از درجات اهمیت برخوردار است و در شرایط زمانی و مکانی می‌توانند در نقش‌های متفاوت، ظاهر شوند. دولت‌ها در کشورهای حائل از وضعیت ناپایداری برخوردارند. گاه این وضعیت از سوی قدرت‌های حائل ساز صورت می‌گیرد، گاه از درون کشور حائل.
حمله ایالات‌متحده در سال 2003 به عراق موجب شد این کشور از رده کشورهای بازیگر و مؤثر در منطقه خارج شود. با سقوط نظام بعثی و خلأ قدرت ناشی از آن، کشور عراق به موقعیت حائل تغییر یافت. قرار گرفتن عراق در موقعیت حائل و کارکردهای آن، پیامدهای متفاوت و بغرنجی را در دو دهه گذشته برای کشور عراق داشته است.هدف اصلی مقاله که به روش توصیفی – تحلیلی و با تکیه‌بر منابع کتابخانه‌ای انجام‌شده، این است که با بررسی کارکردهای داخلی و خارجی دولت حائل عراق، نقش دولت حائل را در ثبات سیاسی عراق تبیین نماید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که موقعیت حائل و کارکردهای آن منجر به چالش‌های متعدد شده و درنتیجه، محیط امنیتی عراق، آسیب‌پذیر، شکننده و حساس شده و همواره بستر مناسبی برای ایجاد تنش‌های سیاسی و به‌تبع آن بی‌ثباتی سیاسی و به مخاطره افتادن امنیت ملی عراق شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • الف. فارسی

    • احمدی نوحدانی، سیروس، (1392)، الگویابی شخصیت سیاسی فضاهای جغرافیایی حائل، مورد مطالعه: ایران، پایان‌نامه مقطع دکتری به راهنمایی محمدرضا حافظ‎نیا، دانشگاه تربیت مدرس.
    • اسدی، علی‌اکبر، (1398)، جایگاه عراق در سیاست خارجی آمریکا،24/3/1398 قابل‌دسترسی در:http//:www.tisri.org
    • اسدی، علی‌اکبر، (1390)، سیاست خارجی عراق پس از خروج نظامی آمریکا،15 اسفند، قابل ‌دسترسی در: http://www.tisri.org/default.aspx?tabindex=201 and tabid=1064
    • اطاعت، جواد، (1394)، ژئوپلیتیک و سیاست خارجی ایران، چاپ سوم، تهران، نشر انتخاب.
    • دنیای اقتصاد، 12/1/1399،اهداف آمریکا از حضور نظامی در عراق چیست؟ قابل ‌دسترسی در:http//:www.donya-e-eqtesad.com
    • بهرامی، محمد، (1390)، اهداف و منافع استراتژیک ترکیه در عراق، قابل ‌دسترسی در:http//:www.ipsc.org
    • پوراسمعیلی، نجیمه، (1399)، گفت‌وگوهای راهبردی آمریکا و عراق، اهداف، چالش‌ها و چشم‌انداز پیش رو، مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، قابل ‌دسترسی در:http://www.tisri.org/?id=m5158 up 3
    • پوراحمدی، حسین؛ غفاری‌نژاد، میثم و کاظمی، حامد، (1395)، دموکراسی با زور و چالش‌های فراروی آن در عراق، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی بین‌المللی، سال هشتم، شماره 1، صص 95-71.
    • اسلام تایمز،25/10/1397، تداوم حضور نظامیان امریکا در عراق، اهداف و روش‌های مواجهه، قابل ‌دسترسی در:http//:islamtimes.org/fa/article/772221
    • جعفری ولدانی، اصغر، (1388)، چالش‌ها و منازعات در خاورمیانه، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • خسروی، غلامرضا، (1389)، مؤلفه‌های داخلی پایدار و مؤثر بر سیاست خارجی عراق جدید، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره اول، صص 93-59.
    • مهرنیوز،10/4/1398، روابط اقتصادی ایران و عراق پس از سال 2003، فرصت‌ها و چالش‌ها، قابل ‌دسترسی درhttp//:www.mehrnews.com/news/4655101:
    • رئیسی، شیما، (1395)، بررسی تراز گردشگری ایران و عراق، قابل ‌دسترسی در:http//:www.donya-e-eqtesad.com/1080374
    • زارعان، احمد؛ مدنی، سعید و تاج‌الدین، محمدباقر، (1397)، موانع پیش روی روند دولت‌سازی در عراق، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی دانشگاه آزاد واحد شهرضا، شماره 35، صص 125-101.
    • شهریاری، محمدعلی، (1396)، تحلیل روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان در عراق در قالب تئوری حرکت‌ها، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 92، صص 310-279.
    • فرجی راد، عبدالرضا، (1384)، ژئوپلیتیک جدید عراق و تأثیر آن بر منافع و امنیت جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک، ویژه‌نامه اولین کنگره علمی انجمن ژئوپلیتیک ایران، صص 92-76.
    • مرادی کلارده، سجاد، (1393)، بازیگران منطقه‌ای و ثبات در عراق، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما رضا سیمبر، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گیلان.
    • نامی، محمدحسن و محمدپور، علی، (1387)، جغرافیای کشور عراق با تأکید بر مسائل ژئوپلیتیک، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
    • وفایی‌فرد، فرهاد، (1398)، نقش‌آفرینی اقتصادی عربستان در عراق: اهداف و پیامدها، قابل ‌دسترسی در:http//www.tabyincenter.ir/31482.
    • یزدانی، عنایت‌الله؛ افشاری، داود و ربیعی‌نیا، بهمن، (1395)، سناریوهای محتمل آینده عراق بر اساس بازیگران مؤثر سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره نخست، شماره نوزدهم، صص 86-55.

     

    ب. انگلیسی

    • Bartell, D, L. and Gray, D, H(2012).Conflict in Syria and the Opportunity To Reduce Iran’s Regional Influence and Iran’s Threat to the International Community,Global Security Studies,Volume 3, Issue 4.pp136-147.
      • Chay, J(1986). Korea, a Buffer State in World Politics, Boulder, Westview Press
    • Gambhir, H. (2015). ISIS Declares Governorate in Russia’s North Caucasus, available at: http://understandingwar.org/backgrounder/isisdeclares-governorate russia% E2%80%99snorth-caucasusregion#sthash.r2anmNPy.dpuf, (accessed on 2015, Oct 10).
    • Goodarzi,Jubin M. (2013), Syria and Iran: Alliance Cooperation in a Changing Regional Environment,Ortadoğu Etütleri, Volume 4, No 2, pp32-54.
    • Hafeznia, m, Ahmadi,s and hourcad,b(2013)-Explanation of the Structural and Functional Characteristics of Geographical Buffer Spaces.Geopolitics Quarterly, Volume: 8, No 4, PP 1-40
    • International Crisis Group. (2007). Iraq and the Kurds: Resolving the Kirkuk Crisis.Middle East Report, 64.
    • Maila, J. (1986) Buffer States: The Issues of Soverneignty, in Chay, John and Thomas, E. Ross (edited by), Buffer States in World Politics, U.S.A. Westview Press
    • Mathisen,T. (1971) The functions of Small States in the Strategies of Great Power,Oslo, Scandinavian University Press
    • Nasr, Vali (2006)When the Shiites Rise, Foreign Affairs, July/August.
    • Nemtsova, A. (2015). In Russia, the Struggle to Un-Recruit ISIS Followers.Available at:http://www.thedailybeast.com/articles/2015/04/03/in-russia-thestruggle-to-unrecruit-isis-followers.html, (accessed on 2015, March 20).
    • Spykman, N. J. and A. A. Rollins, (1939.) Geographic Objectives in Foreign Policy,The American Political Science Review, 33.
    • Turmanidze,T. (2009)BufferStates,PowerPolicies,Foreign Policies and Concepts; in Global Political Studies Series; New York, Nova Science Publishers
    • Vatchagaev, M. (2013). Chechens among the Syrian Rebels: Small in Number,but Influential.Available at: http://www.jamestown.org/single/?tx_ (accessed on 2013,sep 16).
    • Ziring,L, (1986) Asia’s Pivotal Buffer States, In Buffer States in World Politics, ed.John Chay and Thomas Ross, Boulder, U.S.A. Westview Pres