مقاله پژوهشی:چشم‌انداز دفاعی- امنیتی کنوانسیون تعیین وضعیت رژیم حقوقی دریای کاسپین

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی تهران

2 دکتری جغرافیای سیاسی از دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

از سال 1991 میلادی با فروپاشی شوروی و افزایش تعداد کشورهای حاشیه دریای کاسپین به پنج کشور در کنار رشد فزاینده نو‌آوری در روش‌های اکتشاف و استخراج منابع زیربستر، لزوم حل رژیم حقوقی این دریا مطرح شد. در این ارتباط از سال 1376 هجری شمسی تاکنون جلسات و تلاش‌های زیادی به همت پنج کشور ساحلی صورت گرفته که با این وجود این توافقات هیچ‌گاه زمینه رسمی به خود نگرفته‌اند. در چنین شرایطی در چند سال اخیر با پیش‌زمینه کار کارشناسی بر سر مسائل مربوط به تعیین رژیم حقوقی دریای کاسپین و با هدف عبور از چالش مذکور و رسیدن به نقطه تعامل منطقه‌ای امضای کنوانسیون تعیین وضعیت رژیم حقوقی دریای کاسپین به‌جز در دو مسئله تعیین خط مبدأ دریای سرزمینی و منابع بستر و زیربستر در مرداد سال 97 هجری شمسی به امضای پنج کشور ساحلی رسید. امضای این کنوانسیون هرچند پیامدهای مثبتی در افزایش تعامل منطقه‌ای داشته؛ اما همچنان با ابهامات حقوقی بسیاری در حوزه‌های دفاعی و امنیتی برای ج.ا.ایران روبه‎رو است. از این رو تمرکز بر روی همه بندهای این توافق و عدم شتاب‌زدگی در تصویب کلیات آن در راستای حفظ منافع و مصالح ج.ا.ایران به‌ویژه در حوزه‌های دفاعی و امنیتی باید مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


  • فهرست منابع و مآخذ

    الف. فارسی

    • حلاجیان، مهدی (1397)، رژیم حقوقی دریای خزر و سهم ایران از دریا، هفته‌نامه ساحل دریا، شماره 118، ص 7.
    • شاحیدر، عبدالکریم (1391)، حل اختلاف رژیم حقوقی دریای خزر، تهران، دادگستر.
    • کاظمی، مهرداد (1381)، دریای خزر و حقوق بین‌الملل، مجله حقوقی، نشریه دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی ج.ا.ا، شماره 26 و 27.
    • کولایی، الهه و گودرزی، مهناز (1392)، دریای خزر: چالش‌ها و چشم‌اندازها، تهران، انتشارات میزان.
    • کولایی، الهه، علی‎زاده، شیوا (1395)، جستارهای در مورد مسائل دریای کاسپین، تهران، وزارت امور خارجه.
    • متقی، افشین (1394)، تحلیل ژئوپلیتیکی موانع شکل‌گیری همگرایی در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز، تهران، مجله مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 8، شماره 1.
    • محمدجانی، مصطفی و همکاران (1394)، دریای کاسپین و موقعیت ژئوپلیتیک ایران، تهران، انتخاب.
    • ملکی، عباس (1388)، دریای خزر و تحولات پیش رو، تهران، دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • آرائی درونکلا، میثم (1397)، مصاحبه با نگارنده با محوریت کنوانسیون دریای کاسپین، گامی از چالش به‌سوی تعامل.
    • امیراحمدیان، بهرام (1397)، مصاحبه با نگارنده با محوریت کنوانسیون دریای کاسپین، گامی از چالش به‌سوی تعامل.
    • صابر، مجید، (1397)، مصاحبه با نگارنده با محوریت کنوانسیون دریای کاسپین، گامی از چالش به‌سوی تعامل.
    • کولایی، الهه (1396)، مصاحبه با نگارنده با محوریت الگویابی همگرایی در منطقه کاسپین.
    • منابع اینترنتی
    • ابراهیمی، مهرداد (17/3/93)، منافع ایران در خزر، آزمون دیگر برای دیپلماسی روحانی، شمال نیوز، کد خبر 98595.
    • سلیمانی، افشار (6/6/1394)، رژیم حقوقی دریای خزر، چالش‌ها، چشم‌اندازها، دیپلماسی ایرانی، کد خبر ۱۹۵۱۳۳۱.
    • فارس نیوز (5/7/93)، پرونده 23 ساله رژیم حقوقی دریای خزر و چهارمین نشست سران در آستارا خان، شماره 13930702000830.
    • فارس نیوز (7/7/93)، چانه‌زنی بر سر حریمی نامعلوم؛ چرا خزر تعیین تکلیف نمی‌شود؟ شماره 13930707000888.
    • کولایی، الهه (1397)، تفاهم‌نامه رژیم حقوقی دریای خزر، تابناک، کد خبر: ۸۲۵۰۴۶، 22 مرداد 1397.

    ب. انگلیسی

    • Abilov, Shamkhal (2015), “The New Great Game Over the Caspian Region: Russia, The USA and China in the Same Melting Pot”, Khazar Journal of Humanities and Social Sciences.
    • Malehmir, Hassan & Hasanvand, Akram (2013), “Challenge of Relations Between Iran and Russia a bout Caspian Sea”, International Research Journal of Applied and Basic Sciences.
    • Thomas, Timothy L (2014), “Russian National Intrests and the Caspian Sea”, Journal of International Affars, Vol. IV.

     

    ج. سایت‌ها