مقاله پژوهشی:هویت‌سازی گروه‌ها و عرفان‌های نوظهور در فضای سایبری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانشجوی دکتری رشته جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

تعاملی بودن رسانه‌های جدید مانند اینترنت این امکان را فراهم آورده‌ که انسان‌ها بتوانند با یکدیگر ارتباط پیدا‌ کنند و در فضای مجازی‌ انواع هویت‌های مختلف واقعی و مجازی را جـعل کنند، این موضوع در شرایطی است که هم‌زمان جمهوری اسلامی ایران با چالش عرفان‌های نوظهور مواجه است. این معنویت‌های نوپدید و روح تعالیم آن‌ها در بسیاری از زمینه‌ها، به لحاظ معنایی و محتوایی، با آنچه در جامعة ما و دین اسلام وجود دارد، در تعارض است وابزار بدون نظارت فضای مجازی هم‌امکان هرگونه تشدید شبهه‌آفرینی به شکل ویروسی را برای آنان به‌صورت کامل فراهم آورده است. با عنایت به موارد فوق، هدف اصلی پژوهش حاضر، تبیین چالش‌های ایجاد شده توسط گروه‌ها و عرفان‌های نوظهور در فضای سایبری بر هویت ملی می‌باشد. روش انجام پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و ابزارگردآوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانه‌ای می‌باشد. همچنین با توجه به اینکه موضوع هویت موضوعی کیفی است، کار پیمایشی صورت‌نگرفته و اطلاعات موردنیاز توسط فیش‌برداری از اسناد و مدارک سازمان‌های فرهنگی دریافت شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که چالش‌های ایجاد شده توسط آموزه‌هایی که در این عرفان‌ها وجود دارند، عبارتند از: لذت‌پرستی، عشق، آزادی، فردگرایی، سنت‌گریزی، خرافه‌گرایی، رقص و شادی، ترویج پرنوگرافی و مسائل جنسی. 

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ
- آکسفورد، بارى (1378). نظام جهانى، اقتصاد، سیاست و فرهنگ‌، تـرجمه‌ سـمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سـیاسى‌ بـین‌المللى‌ وزارت‌ امور‌ خارجه.
- احمدى، حـمید (1383). ایران، هـویت، ملیت و قومیت، تهران: مؤسسه تحقیقات و تـوسعه عـلوم انـسانی.
- اسلوین، جیمز (1380). اینترنت و جامعه، ترجمه‌ عباس گیلوری و علی رادابـاوه، تهران: نشر کتابدار.
- اعزازى، شهلا (1379). تصویر خانواده در‌ برنامه‌هاى‌ کودک سیما، تهران: اداره کل پژوهش واحد سنجش و ارزیابـى بـرنامه‌های صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران.
- بوربور حسین‌بیگی، مریم (1383). بررسی رابطه اینترنت‌ و شکاف ارزش‌ها در بین دو نسل؛ پایان‌نامه‌ کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- تاریوردی، علیرضا (1383).تعامل دینی در گروه‌های بحث‌ اینترنتی؛ مطالعه‌ موردی‌ تالار گفتگوی دین در سایتhttp://www.goftman.com ، پایان‌نامه کارشناسی‌‌ارشد، تهران: دانشکده‌ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- تـاملینسون، جان (1381). جهانى‌شدن و فرهنگ، ترجمه محسن کریمـى، تـهران: انـتشارات دفـتر پژوهـش‌هاى فـرهنگی.
- تورن، آلن (1380). نقد مدرنیته، ترجمه‌ مرتضی‌ مردی‌ها، تهران: انتشارات گام‌ نو.
- جنگینز‌ ،ریچارد ‌(1381). هویت اجتماعى، ترجمه تورج یاراحمد، تهران: نشر شیرازه.
- دارابی، علی (1391). درآمدی بر جامعه‌شناسی ارتباطات، فرهنگ و رسانه، تهران: انتشارات جهاد  دانشگاهی.
- دارنلی، جیمز؛ فدر، جان (1384). جهان‌ شبکه‌ای‌ درآمدی بر‌ نظریه‌ و عمل در باب جامعه اطلاعاتی، ترجمه نسرین‌ امین‌ دهقان و مهدی محامی، تهران: انتشارات چاپار.
- رفیع‌پور، فرامرز (1364). جـامعه روسـتایى و نیازهاى آن، تهران: انتشارات شرکت سهامى انتشار.
- رفیع‌پور، فرامرز (1376). توسعه و تضاد، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
- ریتزر، جورج (1377). نظریه‌هاى جامعه‌شناسى در دوران مـعاصر، تـرجمه محسن ثلاثى، تهران: انتشارات علمی.
- شاقاسمی، احسان (1378). عشق سیال، روابط پیش از ازدواج‌ در‌ جـهان‌ دو‌فـضایی‌ شـده کاربران جوان‌ ایرانی، پایان‌نامه‌ کارشناسی‌‌ارشد، تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- شاقاسمی،احسان (1385). «مروری بر زمینه‌های تأثیر فضای مجازی بـر نـظریه‌های ارتـباطات»، نشریه جهانی‌ رسانه، شماره 2.
- شایگان، داریوش (1380). افسون‌زدگی جدید، ترجمه‌ فـاطمه‌ ولیانی، تهران: نشر فرزان‌روز.
- صوفی، محمدرشـید (1385). «هویت‌های‌ جدید‌ واقعی‌ و مجازی: مطالعه‌ کاربران اینترنتی دانشجو با جـنسیت‌ و قـومیت متفاوت»، مجله الکترونیکی گلوبال مدیا ژورنال، شماره 58.
- عاملی، سعیدرضا (1382). «دوجهانی شدن‌ها و جامعه جهانی اضطراب»، پژوهشنامه علوم اجتماعی، شماره 13.
- عاملی، سعیدرضـا (1384). دوجهانی شدن‌ها و آینده هویت‌های هم‌زمان، هویت ملی و جهانی شدن، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
- قنبری برزیان، علی (1383). رویکردها، چالش‌ها و مؤلفه‌های هویت ملی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
- کاستلز، مانوئل(1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه‌ و فـرهنگ، ترجمه حـسن چاووشیان، چاپ دوم؛ تهران: انتشارات طرح نو.
- کلانتری، فتح‌الله (1397). «مولفه‌ها و پیامدهای جنگ هویتی علیه جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره 61.
- گل‌محمدى،احمد (1381). جهانى شدن، فرهنگ و هویت، تهران: انتشارات نشر نی.
- گیدنز، آنتونی (1379). جهان رها شده، ترجمه‌ علی‌اصغر سعیدی و یوسف حاجی‌ عبدالوهاب، تهران: انتشارات علم و ادب.
- معتمدنژاد، کاظم (1371). وسایل ارتباط جمعى، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
- معین، محمد (1377). فرهنگ معین، جلد ششم، تهران: انتشارات امـیر کبیر.
- منتظرقائم، مـهدى (1379). «رسانه‌هاى جمعى و هویت»، فصلنامه مطالعات ملى، سال اول، شماره 4، صص 270 – 251.
- منتظرقائم، مهدی؛ عبدالعزیز، تاتار (1387). «اینترنت، سرمایه اجتماعی و گـروه‌های خـاموش»، فصلنامه‌ مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال اول، شماره 4، صص 342 – 322.
- مهدى‌زاده، شراره (1381). «رسانه و نوگرایى»، رساله دکترى، تهران: دانشگاه تهران - دانـشکده عـلوم اجتماعی.
- مولائی‌فرسنگی، حمیده (1387). جهانی‌شدن و حساسیت‌های بین‌فرهنگی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانـشگاه تهران.
- میرمحمدى، داود ‌(1383‌). گفتارهایى‌ در مورد هویت ملى در‌ ایران‌، تهران‌: انتشارات تمدن ایرانی.
- هرمز، مهرداد (1379). مقدمه‌اى بر نظریات‌ و مفاهیم‌ ارتباطات‌ جمعى، تهران: نشر فاران.