مقاله پژوهشی:بررسی معیارهای پدافند غیرعامل در مکان‌گزینی فعالیت‌های صنعتی (مطالعه موردی: صنایع استان قم)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

دفاع غیرعامل مجموعه تمهیدات، اقدامات و طرح‌هایی است که با استفاده از ابزار و مقدورات محیطی و انسان‌ساخت، یک مجموعه را که از اهمیت حیاتی برای یک کشور یا یک سیستم برخوردار است، در برابر چالش‌های انسان‌ساخت یا طبیعت‌پایه حفظ می­کند. صنایع در رشد و توسعه کشورها اهمیت داشته، مکان‌گزینی آن‌ها مورد توجه برنامه‌ریزان است. استقرار صنایع در فضاهای ایمن در افزایش توان و کاهش تهدید در برابر نیروهای چالش­گر تاثیرگذار است. با عنایت به موارد فوق، هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت موجود مکان‌گزینی صنایع استان قم براساس معیارهای پدافند غیرعامل است. این پژوهش با روش توصیفی– تحلیلی و شیوه گردآوری کتابخانه‌ای و میدانی انجام شده است. در روش کتابخانه‌ای اطلاعات و اسناد تشکیل صنایع استان مورد نظر بوده است. روش میدانی با استفاده از روش دلفی و نظرسنجی از خبرگان صنعت استان قم در قالب دو پرسشنامه توصیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مکان‌گزینی صنایع در استان قم تابع مؤلفه‌هایی نظیر ارزش زمین، فاصله، دسترسی به مواد اولیه و موارد دیگری بوده و توجه به معیارهای پدافند غیرعامل در مکان‌گزینی فعالیت‌های صنعتی رویکرد مشخصی نداشته است. بنابراین توجه به معیارهای پدافند غیرعامل در مکان‌گزینی این فعالیت‌ها باعث بهبود شرایط مکان‌گزینی آنها و کاهش آسیب‌های وارده در هنگام تهدیدات خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ
الف) منابع فارسی
- اسکندری، حمید (1394). دانستنی‌های پدافند غیرعامل - دوره عمومی مدیران و کارکنان دستگاه‌های اجریی، تهران: بوستان حمید.
- توفیق، فیروز (1384). آمایش سرزمین تجربه جهانی و انطباق آن با وضع ایران، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
- تولایی، سیمین (1381). درآمدی بر مبانی جغرافیای اقتصادی، تهران: دانشگاه تربیت معلم، جهاد دانشگاهی تربیت معلم.
- حافظ‌نیا، محمدرضا و همکاران (‌1388). «طراحی الگوی آمایش سرزمین با اعمال اصول پدافند غیرعامل»، مجله سیاست دفاعی، سال هجدهم، شماره 69.
- رومینا، ابراهیم (1393). «تبیین رابطه فاصله جغرافیایی و توسعه­نیافتگی، مورد مطالعه: استان‌های ایران»، فصلنامه آمایش و برنامه­ریزی فضا. دوره 18. شماره 4.
- ریحانی، محمدحسین (1390). نقش پدافند غیرعامل در مکان‌یابی مراکز سوخت و پمپ‌های بنزین شهر مشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
- سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران (1385). گزارش اصلاحی ارزیابی اثرات زیست‌محیطی شهرک صنعتی قنوات، قم: شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم.
- سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران ‌(1391). کارنامه پژوهشی و فناوری شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم، شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم: انتشارات آیین محمود.
- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم (1390). سالنامه آماری استان قم، قم: معاونت آمار و اطلاعات.
- سهامی، حبیب‌اله (1388). آمایش و مکان‌یابی، تهران: دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
- شکویی، حسین (1365). جغرافیای اجتماعی شهرها، اکولوژی اجتماعی شهر، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
- صفری، رضا؛ رضایی، رضا (1391). مفهوم شناسی امنیت و صنعت، قزوین: اندیشه زرین.
- عزیزی، محمد (1362). «سیمای حمل‌ونقل در ایران»، مجله صنعت حمل‌ونقل، شماره 19.
- فرید، یدالله (1368). جغرافیا و شهرشناسی، تبریز: دانشگاه تبریز.
- فرید، یدالله (1379). شناخت‌شناسی و مبانی جغرافیای انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، اهر: انتشارات شرکت چاپ هموطن.
- کامران، حسن؛ حسینی؛ امین؛ شهریاری، مهدی (1392). آمایش دفاعی سرزمین (از منظر پدافند غیر عامل‌)، تهران: نشر معاصر.
- متوسلی، محمود (1370). سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی و توسعه اقتصادی، تهران: انتشارات موسسه تحقیقات پولی و بانکی بانک مرکزی ایران.
- محمدجانی، مرتضی (1389). ارتقاءیابی سیاسی فضا و تأثیر آن بر توسعه روستایی از نگرش روستاییان (مورد: استان قم)، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
- مدیری، مهدی (1389). الزامات مکان‌یابی تأسیسات شهری و ارائه الگوی بهینه از دیدگاه پدافند غیرعامل، رساله دکتری، تهران: دانشگاه تهران.
- مطیعی‌لنگرودی، سیدحسن (1390). جغرافیای اقتصادی ایران «کشاورزی، صنعتی و خدمات»، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
- موحدی‌نیا، جعفر (1389). اصول و مبانی پدافند غیرعامل، تهران: دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
- نیاسری، غلامرضا (1393). تبیین و تحلیل ملاحظات پدافند غیرعامل در زیرساخت‌های شهری کاشان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
- هاگت، پیتر (1382). جغرافیا ترکیبی نو جلد دوم، ترجمه شاپور گودرزی‌نژاد، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
 
ب) منابع انگلیسی
- Choo, Stephen & Mazzrol, Tim. (2003). A Study of Factors Influencing the Operating Location Decisions of Small Firms.
 
- Chris,  D. (1998).  Access and  Income  Generating  Activities,  Ministry  of   Communication Transport, Post and ConstructionRural   Development   Committee   IRAP  Project, UNDP Vientiane, Laos  Ministry of Communications,  Transport, Post.
 
- Gibbs, D. & Deutz, P. (2007). Reflections on Implementing Industrial Ecology through Eco-industrial Park Development Journal of Cleaner Production 15, pp. 1683-1695.
 
- Hamacher W .Horst & Drezner .Zvi. (2004). "Facility location: Applications and Theory  Springer.
 
- Harris, B. (1968). Quantitative Models of Urban Development: Their Role In Metropolitan policy Making, perloff and wingo.
 
- Roberts, B.H. (2004). The Application of Industrial Ecology Principles and Planning Guidelines for the Development of Eco-Industrial Parks: an Australian case study Journal of Cleaner Production, 12, pp. 997–1010.
 
- Schmenner, R.W. (1982). Making business location Dicisions, Prentice Hall.
 
- Steven, B.H. & Brackett, C.A. (1967). Industrial Location: A Reviwe and Annotated Bibliography of theoretical and Empirical and case studies. Bibliography series, 3, Rehional science Research Institude, Philadelphia.
 
- Yang, Jiaqin & Lee, huei.(1997). An AHP Decision Model for Facility Location selection. Facilities. Vol.15. pp.241-245.