مقاله پژوهشی:دغدغه‌های ژئوپلیتیکی مشترک و موثر بر روابط جمهوری اسلامی ایران و چین

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران

3 - استادیار علوم دفاعی راهبردی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

4 عضو هیئت‌علمی دافوس آجا

چکیده


تداوم مسیر منسجم و پایدار افزایش قدرت ملی، مدرنیزه‌کردن دفاع ملی با توجه به شرایط داخلی و روندهای توسعه نظامی در جهان، هماهنگ‌کردن توسعه اقتصادی و نظامی و نیز بهبود قابلیت‌های دفاعی در عصر اطلاعات، تداوم ثبات اجتماعی و نظم عمومی در جهت حفاظت از حقوق و منافع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آحاد ملت ایران، تداوم سیاست خارجی مستقل برمبنای صلح و نیز مفهوم جدید امنیت در جهت نیل به امنیت پایدار در محیط پیرامونی و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، اهداف کلانی هستند که محور روابط جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورهای جهان ازجمله چین را تشکیل می­دهند. در این راستا و در جهت تأمین بخشی از منافع امنیت ملی، تحلیل دغدغه‌های ژئوپلیتیکی مشترک ایران و چین از مهم‌ترین مواردی محسوب می‌شود که می‌تواند در‌ زمینة تحقق بخشی از موارد پیش‌گفته شده مؤثر باشد. به‌منظور تحقق هدف پژوهش، ابتدا پیشینه و نظریه­های مرتبط موردبررسی قرار گرفت و سپس به محیط‌شناسی دو کشور مزبور پرداخته شد و به‌منظور تکمیل ادبیات تحقیق با جمعی از خبرگان نیز مصاحبه عمیق به‌عمل آمد و به‌منظور تائید نهایی به جامعه نمونه ارائه و میزان تأثیر آن­ها در روابط دوجانبه ایران و چین در قالب طیف پنج گزینه­ای لیکرت ارزیابی گردید. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که دغدغه‌های ژئوپلیتیکی مشترک، بر روابط دوجانبه ایران و چین تأثیر مثبت دارند و روابط دوجانبه ایران و چین نیز بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران دارای تأثیر مثبت هستند.

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ
الف) منابع فارسی
- ارغوانی پیرسلامی، فریبرز (1394). «ریشه‌های تفکر گفتمان هویت بین‌المللی در سیاست خارجی چین»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هجدهم، شماره اول.
- بوالحسنی، خسرو (1392). بررسی عوامل ژئوپلیتیک ترکیه و تأثیر آن بر تدوین راهبرد دفاعی ایران، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
- حاجی‌یوسفی، امیرمحمد (1378). «مفهوم‌سازی‌های مختلف دولت در نظریه روابط بین‌الملل با تأکید بر دیدگاه‌های رابرت کاکس»، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 146-145.
- حافظ‌نیا، محمدرضا (1379). «تعریفی نو از ژئوپلیتیک»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره‌های 57 و 59.
- حافظ‌نیا، محمدرضا (1384) «ژئوپلیتیک، علم یا گفتمان: یک تردید فلسفی»، مجله ژئوپلیتیک، سال چهارم، شماره 5.
- حافظ‌نیا، محمدرضا (1389). «نظریه ساختار ژئوپلیتیکی در حال ظهور جهان»، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 3.
- حافظ‌نیا، محمدرضا (1395). «فصلنامه ژئوپلیتیک»، سال دوازدهم، شماره 4.
- حافظ‌نیا، محمدرضا؛ شمس دولت‌آبادی، سیدمحمودرضا (1388). «علائق ژئوپلیتیک و راهبرد ملی مطالعه موردی: ایران نسبت به آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات دفاعی راهبردی، شماره 36.
- حافظ‌نیا، محمدرضا؛ احمدی‌پور، زهرا؛ عزتی، عزت‌الله؛ لشگری، احسان (1390). «تبیین نظری - فلسفی علل تداوم رقابت‌های ژئوپلیتیک در روابط بین‌الملل پس از فروپاشی بلوک شرق»، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره 3.
- حافظ‌نیا، محمدرضا؛ رشید، غلامعلی؛ پرهیزگار، اکبر؛ افشردی، محمدحسین (1386). «الگوی نظری طراحی راهبرد دفاعی مبتنی‌بر عوامل ژئوپلیتیکی»، فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، شماره 2.
- خلیفه، مجتبی (1387). «تجارت دریایی خلیج‌فارس - چین در سده‌های میانه به روایت ناظر چینی»، فصلنامه روابط خارجی، شماره 36.
- خلیلی، محسن (1390). «بایستگی‌های ژئواکونومیک توسعه منطقه جنوب‌شرق ایران»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره چهارم.
- دانش‌آشتیانی، محمدباقر (1391). «الگویی برای مدیریت راهبرد دفاعی- امنیتی»، فصلنامه رهنامه سیاست‌گذاری، شماره 2.
- سازمند، بهاره؛ ارغوانی پیرسلامی، فریبرز (1391). «چالش‌های ژئوپلیتیک منطقه‌ای و دکترین ظهور مسالمت‌آمیز چین»، فصلنامه روابط خارجی، شماره 2.
- شریعتی‌نیا، محسن (1385). سیاست خارجی چین: فرصت‌ها و محدودیت‌ها برای ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک - معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی - گروه مطالعات آسیا.
- شریعتی‌نیا، محسن (1391). «عوامل تعیین‌کننده روابط ایران و چین»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره 2.
- شمس‌دولت‌آبادی، سیدمحمودرضا (1386). علایق ژئوپلیتیکی و راهبرد ملی مورد: ایران نسبت به آسیای مرکزی، رساله دکتری، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
- عزتی، عزت‌الله (1380). ژئوپلیتیک در قرن بیست و یکم، تهران: سمت.
- عزتی، عزت‌الله (1388). ژئوپلیتیک، تهران: سمت.
- غفاری، مسعود؛ شریعتی، شهروز (1387). «اماکن‌سنجی گسترش روابط راهبردی ایران و چین از منظر نظریات اتحاد و همگرایی»، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 1.
- غفاریان، وفا؛ کیانی، غلامرضا (1383). راهبرد اثربخش، تهران: انتشارات فرا.
- فاضلی‌نیا، نفیسه (1385). «ژئوپلیتیک شیعه و مسئله امنیت ملی ایران»، فصلنامه شیعه‌شناسی، شماره 13.
 
ب) منابع انگلیسی
- Britannica, B (2012). geopolitics. Available at: http:// www.britannica.com/.
 
- Buzan, B. (2010). "China in International Society: is peaceful rise possible?" The - Chinese Journal of International politics, 5-36.
 
- Clegg, J. (2009). China’s Global Strategy: Toward a Multipolar World, London: Pluto Press.
 
- Dictionary of geography (2012). geopolitics. By Susan mayhew. Oxford university press.
 
- Dodds, Klaus. Atkinson, David (2000). Geopolitical traditions. London and New York: routledge.
 
- Eslami Nadooshan, Mohammad Ali (2011). Iran and its Clients, Tehran, Enteshar Publication.