مقاله پژوهشی:تاثیر تحولات 2011 خاورمیانه بر ارتقاء مجموعه امنیتی خلیج‌ فارس

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

مدیرکل- سازمان صدا و سیمای مرکز مازندران

چکیده

منطقه خلیج‌فارس به علت موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خود یکی از مناطق بسیار مهم و حساس جهان می‌باشد. انرژی و امنیت دو موضوع کلیدی و استراتژیک در این منطقه است و از آنجا که جمهوری اسلامی ایران یکی از مهم‌ترین بازیگران در عرصه امنیت خلیج‌فارس محسوب می‌شود، هر برنامه‌ای که در رابطه با چگونگی ترتیبات امنیتی در خلیج‌فارس طراحی و تدوین شود برای ایران اهمیت ویژه‌ای دارد. با عنایت به موارد فوق، پژوهش حاضر با هدف تبیین میزان تأثیر تحولات 2011 خاورمیانه بر ارتقاء مجموعه امنیتی خاورمیانه با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی و جستجو در مقاله‌ها، سایت‌ها و بانک‌های اطلاعاتی به رشته تحریر درآمده است. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان بیان نمود که حضور نیروهای امریکایی در منطقه خلیج‌فارس از یک‌سو و چالش‌هایی که کشورهای عضو شورای همکاری به‌ویژه امارات عربی متحده و عربستان به آن دامن می‌زنند از سوی دیگر، مجموعه امنیتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را با مشکل مواجه نموده است. همچنین می‌توان بیان نمود که تحولات 2011 خاورمیانه موجب تثبیت خرده منطقه‌گرایی امنیتی در ابعاد نوین شده و بدین‌ترتیب مانع ارتقاء مجموعه امنبیتی خلیج‌فارس می‌شود.

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ
الف) منابع فارسی
- ابراهیمی، شهروز (1388). «خلیج‌فارس ساختار نظام‌های سیاسی امنیتی و هم‌گرایی»، ماهنامه نگاه، شماره 19.
- اسدی، بیژن (1381). خلیج‌فارس و مسائل آن، تهران: سمت.
- اسدی، علی‌اکبر (1391). شورای همکاری خلیج‌فارس و تحولات جهان عرب، تهران: معاونت پژوهش‌های سیاسی.
- اسدی، علی‌اکبر (1391) امنیت خلیج‌فارس، تهران: معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی.
- باقری، علی‌اکبر (1390). نظام‌های امنیتی، تهران: مرکز مطالعات خلیج‌فارس.
- برزگر، کیهان (1387). «ایران، خاورمیانه و امنیت بین‌الملل»، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال سوم، شماره 23.
- پورطالب، روح‌الله (1392). بهار عرب، تهران: انتشارات رویداد.
- جوکار، مهدی (1391). راهکار غرب و کشورهای عرب برای مهار ایران، تهران: مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
- سلمانی‌پورلک، فاطمه (1393). رویکرد آسیب‌شناسانه به فرآیند هم‌گرایی در منطقه خلیج‌فارس، مجموعه مقالات، جلد 1.
- سیمبر، رضا (1382). سیاست خارجی ایران در منطقه خلیج‌فارس پس از سقوط صدام، چهاردهمین همایش بین‌المللی خلیج‌فارس، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
- سیمبر، رضا (1380). سیاست آسیایی دولت بوش پس از رخداد یازدهم سپتامبر، تاکیدها و دگرگونی‌ها، مجموعه مقالات دوازدهمین همایش بین‌المللی خلیج‌فارس، تهران: مرکز مطالعات خلیج‌فارس.
- عبدالله‌خانی، علی (1383). نظریه‌های امنیت، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
- غلامی، طهمورث (1390). ابهام امنیتی در خاورمیانه، تهران: مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
- کرمی، کامران (1391). خیزش‌های مردمی عرب، تهران: مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
- مجتهدزاده، پیروز (1380). امنیت و مسائل سرزمینی در خلیج‌فارس، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
ب) منابع انگلیسی
- Adler, Emanuel and Michael, Barnett (1998). A Framework for the study of security communities’, in Emanuel Adler and Michael Barnett, eds, Security Communities, Cambridge: Cambridge University Press. pp 29-65.
 
- Anderson, Mary B. (1999). Do No Harming, How Aid Can Support Peace- or War, London: Lynne Rienner.
 
- Bajpai, Kanti (1999). Security and SAARC’ in Eric Gronsalves and Nancy Jetly, eds.
 
- Boas, Morten, Marianne Marchand and Tim Shaw (1999). “New Regionalism in the New Millennium”, Third World Quarterly 20 (5). Pp 897-910.
 
- Gamble, Andrew and Anthony Payne (1996). Regionalism and World Order, London : Macmillan.
 
- Hettne, Bjorn (2004). The New Regionalism Revisited’ in Fredrik Soderbaum and TimothyShaw, eds, Theories of New Regionalism: a Palgrave Reader, London: Palgrave Macmillan, pp 22-42.