جمهوری اسلامی ایران و نظم پیش روی جهانی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دانشجوی دکتری مطالعات امنیت ملی، داعا

چکیده

در نظم جدید که از آن تحت عنوان نظام چندقطبی غیر سلسله‌مراتبی یاد می‌شود، دیگر یک هژمون و اقماری تحت نفوذ آن موضوعیت ندارد، بلکه با انتقال مرکز ثقل قدرت از غرب به شرق، جهان با قطب‌های جدیدی مواجه است. در این میان، جمهوری اسلامی ایران نیز با قابلیت‌ها و محذورات خود متأثر از این معادلات جدید بین‌المللی و شرایط گذار جهانی است. بر این اساس، سؤال کلیدی این است که ج.ا. ایران در شرایط دوران گذار قدرت جهانی، با چه تهدیدها و فرصت‌هایی مواجه خواهد بود؟ در این تحقیق، داده‌های پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی تحلیل مضمون و بهره‌مندی از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای، با استفاده از نرم‌افزار مکس کیودا (maxqda) تجزیه تحلیل شده است. نتایج تحقیق گویای تحکیم وضعیت گذار جهانی همچون افول قدرت آمریکا، تمرکز بر منطقه‌گرایی، تشدید منازعات بین قدرت‌های بزرگ، بقای اصل خودیاری، تغییر در توزیع توانمندی‌ها و جایگاه کشورها و نقش‌یابی و نقش‌آفرینی قدرت‌های نوظهور است که این متغیرها در ایجاد فرصت‌ها و تهدیدات فراروی جمهوری اسلامی ایران نقش کلیدی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • فهرست منابع و مآخذ

    الف- منابع فارسی

    ـ پژوهشکده مطالعات راهبردی (1399). سالنمای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، شماره.10

    ـ تویسرکانی، مجتبی. (1397). مطالعه رابطه درون‌گرایی/ برون‌گرایی با ظهور و افول قدرت‌های بزرگ، رساله دکتری رشته روابط بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.

    ـ حاجی یوسفی، امیرمحمد. (1384). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه‌ای (2001-1991)، تهران، وزارت امور خارجه.

    ـ خسروی، علیرضا و اسدی، علی‌اکبر.(1402). نظم بین‌المللی و سناریوهای آینده، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

    ـ دهقانی فیروزآبادی، سید جلال. (1394). «اصول و مبانی روابط بین‌الملل»، جلد اول، تهران، سمت.

    ـ زنجانی، اخوان. (1374). بحران در سیستم‌ها: ثبات هژمونیک و بحران در نظام اقتصاد جهانی، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 4، ص. 162-161

    ـ ساجدی، امیر. (1388). ژئوپلیتیک خلیج‌فارس، امنیت، ایران و آمریکا ، مجموعه مقالات همایش ملی جایگاه خلیج‌فارس در تحولات استراتژیک جهان ، شماره 2،89-77.

    - سجادپور، س.، ظریف، م.، و مولایی، ع. (1396). «دوران گذار روابط بین‌الملل در جهان پساغربی»، انتشارات مرکز مطالعات سیاسی و بین­المللی وزارت امور خارجه

    -سنایی، مهدی(1403). گذار از تنگنای دوره گذار، سیاست‌نامه، شماره 30، ص. 42.

    ـ سیمبر، رضا، بهرامی مقدم، سجاد. (1393). مخاطرات رشد در سیاست بین­الملل، فصلنامه سیاست جهانی،1(3)، ص. 10

    ـ شریعتی، س. وکیلی، ب. (1396). تروریسم و قدرت منطقه‌ای ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست. 6(22)، ص. 43؛.

    ـ شریعتی­نیا، م.(1399). روابط ایران و چین؛ گذار از مثلث رمانتیک به پیوند پایدار،
    فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 11(3)، ص. 103.

    ـ صالحی، ج. فرح‌بخش، ع. (1395). پایگاه نظامی در غرب آسیا (خاورمیانه) و بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست دفاعی. 24(4)،63-33.

    ـ فرهادی، ز. شامیری، ا. (1400). قدرت، نظم موجود و موازنه در سیاست خارجی (بررسی مقایسه‌ای چین و ایران). فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی،13(47)، 103 -81

    ـ مشیرزاده، حمیرا (1384). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: سمت.

    ب- منابع انگلیسی:

    - el. O. T (2019). The future of Asia: Asian flows and networks are defining the next phase of globalization. September 18

    - Kissinger, H. (2015). World Order Reprinted. Penguin Books.

    - Nye, Joseph S. Jr, Soft Power: The Means to Success in World Politics (New York: Public Affairs), 2004.

    - Reed, V. R. (2019). The Asian century is set to begin. MARCH 26 Belt and Road Initiative, World Bank. 19 February 2019, Retrieved from https://www.worldbank.org/en/topic/regional-integration/brief/belt-and-road-initiative corps/

    • DNI (2018) Global Strategic Trend the Futures starts Today, Ministry of Defense. Global Trends 2025: A Transformed World, (2008), Available at: www.dni.gov/nic/NIC_2025_project.html.
    • O. T. (2019). The future of Asia: Asian flows and networks are defining the next phase of globalization. September 18
    • John Ikenberry (may/june 2011), " The Future of the Liberal World Order", Foreign Affairs,
    • Grinin, , Ilyin, I., Andreev, I. (2016), World Order in the Past, Present, and Future, Social Evolution & History, Vol. 15 No. 1.

     - Haass, R. (2019). How a World Order Ends: And What Comes in Its Wake? Foreign Aff. 98,6, Hill, F. & Taspinar, O. (2016). Turkey and Russia: axis of the excluded? Survival,48(1), 81-92

    • He, K. (2018). Role conceptions, order transition and institutional balancing in the AsiaPacific: a newb theoretical framework. Australian Journal of International Affairs.
    • https://www.eia.gov/beta/international/analysis.php?iso=IRN
    • https://www.globalfirepower.com/country-military-strength detail.asp? country_id=iran
    • Ikenberry, J. (2006). After Victory, Chicago: Stanford University Press
    • Kim, W. Gates, S. (2015). Power transition theory and the rise of China. International Area Studies Review, (3)18, 219-226
    • Reed, V. R. (2019). The Asian century is set to begin. MARCH 26
    • Rabie, M. (2021). The Future of the World Order, available at: https://www.researchgate.net/publication/348560007_The_Future_of_the_World_Order
    • US Department of State. (2019). Designation of the Islamic Revolutionary Guard Corps, Office of The Spokesperson, April 8,2019, Available at: https://www.state.gov/ designation-of-the-islamic-revolutionary-guard-
    • (2018).GDP(currentUS$),Availableat:https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD

    -Zhang, Z. (2021). US-China rivalry: who has the stronger military?, Available at: https://www.scmp.com/news/china/military/article/3140681/us- hina-rivalry-who-hasstronger-military

    COPYRIGHTS

    2025 by the authors. Published by The National Defense University. This article is an open-access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0