ارزیابی راهبرد تأمین منافع ملی از طریق قیمت‌گذاری در قرارداد فروش گاز طبیعی ایران به ترکیه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 یوسف آباد خ اکبری نبش ک لاله پلاک 70 ط اول واحد 4

2 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

3 استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

ایران در سال ۲۰۲۰ دومین دارنده ذخایر بزرگ گاز و سومین تولیدکننده بزرگ گاز دنیا بوده است. نقش گاز طبیعی در نقشه ۱۰۰ سال آینده انرژی دنیا غیرقابل‌انکار است. ایران ترجیح داده است به مفاد اولیه قرارداد خود با کشور ترکیه از لحاظ قیمت و حجم پایبند بماند. در این مقاله سعی شده است ضمن شناسایی عوامل ایجاد اختلاف قیمت گاز بین ایران و ترکیه و ارائه راه‌حل‌های قراردادی و تجاری زمینه‌های بروز اختلاف قرارداد را به در راستای منافع و امنیت ملی حداقل رسانده و با استفاده از تئوری بازی‌ها و مدل آقای استاکلبرگ شاخص قیمت بازاری گاز در ترکیه را برای حداکثر سازی منافع ملی محاسبه نماید. ضمن اینکه با بهینه‌یابی حجم و قیمت صادرات گاز ایران در ترکیه از نظر اقتصادی نیز این قرارداد ارزیابی شده است. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که با اتخاذ روش عقد قراردادهای کوتاه‌مدت، مذاکره در مورد بند بازبینی قیمت و یا اتخاذ روش تعیین قیمت گاز ایران به‌صورت رقابتی یا هاب محور و یا استفاده از ترکیبی ازاین‌روش‌ها زمینه بروز اختلافات قیمتی به حداقل خواهد رسید. در سناریوهای مختلف در نیمه دوم اجرای قرارداد عایدی ایران می‌توانست تا ۹٫۴ میلیارد دلار بیشتر باشد. امکان تمدید قرارداد فروش گاز به ترکیه برای ایران کم است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • منابع

    أ. منابع فارسی

    1)مقاله‌ها:

    • بیدآبادی، بیژن.، و پیکارجو، کامبیز. (1386). "شبیه سازی و پیش‌بینی قیمت جهانی نفت خام". پژوهشنامه اقتصادی، 7(4 (پیاپی 27))، 83-117.
    • تکلیف، عاطفه. (1391). "امکان پذیری همکاری یا رقابت بین اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز در صادرات گاز طبیعی از طریق خط لوله". اقتصاد محیط زیست و انرژی. شماره 5، 49-79.
    • تکلیف, عاطفه. (1392). ساختار مجمع کشورهای صادرکننده گاز: عدم تجانس اعضا و معیارهای رتبه‌بندی آنها در اثرگذاری بر بازار گاز. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران, 2(8), 45-67.
    • حاجیان، محمدمهدی.، و موسوی، میترا. (1395). "مطالعه تطبیقی وضعیت حقوقی شرط تعهد به دریافت در قراردادهای فروش و انتقال گاز". پژوهش حقوق خصوصی، 5(16)، 81-108.
    • حسن تاش، سید غلامحسین. (1385). "تقاضای گاز اروپا نقش ترکیه و فرصت‌های ایران". سیاسی - اقتصادی، 223(پیاپی 224)، 206-220.
    • دیباوند، هادی. (1394). "بررسی تحلیلی امکان پذیری ارتقای امنیت ملی و افزایش هزینه تهدید نظامی جمهوری اسلامی ایران از طریق صادرات گاز به صورت خط لوله و ال ان جی ". آفاق امنیت، 8(29)47-87.
    • رام، منصوره.، و فریدزاد، علیرضا.، و تکلیف، عاطفه. (1400). "قیمت‌گذاری گاز طبیعی صادراتی ایران به اروپا: کاربردی از روش ارزش بازگشتی (Netback)". مطالعات اقتصاد انرژی، 17(70)، 55-84.
    • رام، منصوره (1386). "بررسی موانع موجود دریافتن بازارهای مناسب برای صادرات گاز". بررسی‌های اقتصاد انرژی، 3 (8)، 83-111.
    • رهبر، فرهاد.، و رام، منصوره. (1386). "مقایسه ارزیابی اقتصادی صادرات گاز از طریق خط لوله و ال ان جی ، با صادرات فرآورده‌های پتروشیمی". مطالعات اقتصاد انرژی، 4(14)، 136-155.
    • طالبی, حسین, آسیابان, امید. (1399). اقتصاد مقاومتی و اولویت بندی شرکای راهبردی ج.ا.ایران.مطالعات بین‌ رشته‌ای دانش راهبردی 10(41)، 221-242.
    • ناجی می‌دانی، علی اکبر.، و رحیمی، غلامعلی. (1395). "مدل قیمت‌گذاری صادرات گاز طبیعی از طریق خط لوله بر اساس نظریه بازی‌ها". مدلسازی اقتصادی، 10(2 (پیاپی 34))، 29-49.
    • نوری یوشانلوئی، جعفر.، و برخی، نسیم. (1398). "شرط بازنگری قیمت در قراردادهای گازی «دریافت یا پرداخت» و حل‌وفصل اختلافات ناشی از آن". مطالعات حقوق خصوصی، 49(1)، 141-157.

    2)کتاب‌ها:

    • جلالی نائینی، غلامرضا، جعفری اسکندری، میثم و نوذری، حامد (۱۳۹۳). نظریه بازی‌ها. تهران: انتشارات دانشگاهی کیان.
    • شاکری، عباس (1388). اقتصاد خرد 2، نظریه‌ها و کاربردها. تهران: انتشارات نشر نی.
    • عبدلی، قهرمان(1395). نظریه بازیه­ها و کاربردهای آن(بازیهای ایستا و پویا با اطلاعات کامل)، تهران:جهاد دانشگاهی.
    • فرجی دیزجی، سجاد (1395). تئوری اقتصاد خرد. تهران: انتشارات دانشکده علوم اقتصادی.

    ب.منابع انگلیسی

    1)مقاله ها:

    • Demiryol,Tolga. (2018). “Between security and prosperity: Turkey and the prospect of energy cooperation in the Eastern Mediterranean”. Turkish Studies, doi: 10.1080/14683849.2018.1534204.
    • Ritz, Rabert A. (2019). “A strategic perspective on competition between pipeline gas and LNG”. The Energy Journal, 40(5).

     

    2)پایان نامه­ها

    • Hassanzadeh, Elham. (2013). Exports of Iranian natural gas to regional and international market a study of political, legal and economic barriers. Doctor of philosophy. School of Natural Resources Law, Policy and Management, Centre for Energy, Petroleum and Mineral Law and Policy. University of Dundee.

    3) منابع اینترنتی

    4)کتاب ها

     

    • Roberts, Peter. (2008). Gas sales and gas transportation agreements: Principles and practice. London: Sweet & Maxwell.
    • Stern, Jonathan., & Rogers, Howard. (2011). The Transition to Hub-Based Gas Pricing in Continental Europe. Oxford Institute for Energy Studies. Registered Charity, No. 286084.

     

    COPYRIGHTS

    2025  by the authors. Published by The National Defense University. This article is an open-access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses