بررسی مقایسه ای جایگاه مردم در حکومت در گفتمان ایرانی لیبرالیسم و جمهوری اسلامی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی سیاسی، دانشکده علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

2 گروه اندیشه سیاسی- دانشکده علوم سیاسی- دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تهران مرکز- تهران- ایران

چکیده

روش تحلیل گفتمان در علوم سیاسی، به دلیل دارا بودن قابلیت تحلیل موضوعات اجتماعی سیاسی فرصت ویژه ای را برای تبیین گفتمان ها به طور نظام مند در حوزه مطالعات جامعه شناسی سیاسی فراهم آورده است. در بررسی تحولات سیاسی ایران معاصر دو گفتمان جمهوری اسلامی و لیبرالیسم برجسته و شاخص هستند. یکی از مهم ترین موضوعات در تقابل گفتمانی جمهوری اسلامی با گفتمان لیبرالیسم، نوع و نگاه به نقش و جایگاه مردم در حکومت می باشد. از این رو سوال اصلی این است که جایگاه مردم در حکومت در گفتمان های لیبرالیسم و جمهوری اسلامی چگونه است؟ مفروض اصلی این پژوهش بر این مبنا قرار گرفته که دو گفتمان فوق در اهداف و مبانی حکومت و روش های حکومت داری گفتمان متعارضی دارند، ولی در توجه به رای مردم دارای نظر مشترک هستند. بر این اساس سه مولفه مشروعیت حکومت، مشارکت سیاسی و آزادی برای تعیین نظام معنایی هر گفتمان در خصوص جایگاه مردم در حکومت مورد بررسی قرار گرفت. داده های تحقیق ما را به تایید فرضیه می رساند؛ بر این اساس که هر دو گفتمان علی رغم اختلافات در نوع شکل گیری حکومت، در توجه به رای و نظر مردم دارای نگاه و نظر مشترک می باشند. هردو گفتمان بر حضور مردم در صحنه های سیاسی تاکید و رای و نظر مردم را لازمه تشکیل حکومت می دانند. آزادی سیاسی، مشارکت در صحنه های مختلف اجتماعی و سیاسی در هر دو گفتمان لزوم مقبولیت حکومت جهت اعمال حاکمیت بر مردم می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • منابع

    الف- فارسی

    • اخوان کاظمی، بهرام، (1391). نقد و ارزیابی تحلیل گفتمانی لاکلا و کاربرد آن در سیاست. فصل نامه سیاست. شماره 24.
    • اخوان‌ کاظمی، بهرام، (1389). نقد و ارزیابی گفتمان‌های اجتماعی ـ سـیاسی مـطرح در جـمهوری اسـلامی ایران. تـهران: پژوهشگاه فرهنگ‌ و انـدیشه‌ اسـلامی‌.
    • استوکر، جری و دوید مارش، (1378). روش و نظریه در علوم سیاسی. ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی. تهران: مطالعات راهبردی.
    • آربلاستر، آنتونی،(1385). ظهور و سقوط لیبرالیسم. ترجمه عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.
    • بازرگان، مهدی، (1363). انقلاب ایران در دو حرکت. تهران: نشر مولف.
    • برمن، مارشال، (1379). تجربه مدرنیته. ترجمه مراد فرهاد پور. تهران: نشر طرح نو.
    • بوردو، ژرژ، (1378). لیبرالیسم. ترجمه عبدالوهاب احمدی. تهران: نشر نی.
    • بهرام پور، شـعبان‌ علی، ‌(١٣٧٩). درآمدی برتحلیل گفتمان. تهران‌: فرهنگ گفتمان.
    • پورسـعید‌، ‌‌فـرزاد، ‌(١٣٨٣). فرایند مشروعیت یابی در نظام جمهوری اسلامی. فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفتم، شماره چـهارم.
    • جهانبخش، فروغ،(1383).  اسلام و دموکراسی و نوگرایی دینی در ایران. تهران: انتشارات گام نو.
    • حسینی زاده ، محمدعلی، (١٣٨٦). اسلام سیاسی‌ در ایران. قم : دانشگاه مفید.
    • حشمت‏زاده، محمدباقر، (1378). چارچوبی برای تحلیل و شناخت انقلاب اسلامی ایران. ‏تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول.
    • حقیقت، سید صادق،(1385). روش شناسی در علوم سیاسی. قم: دانشگاه مفید.
    • خمینی، روح الله.(1378). صحیفه امام. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • رضوی نیا، علی، (1375). نهضت آزادی. تهران: نشر کتاب صبح.
    • روحانی، سید حمید، (1381). نهضت امام خمینی. ج 3. تهران: نشر عروج. چاپ پانزدهم.
    • زارع، عباس، (١٣٨٠). مبانی‌ مشروعیت‌ و قدرت در جـمهوری اسـلامی‌ ایران. تهران: مؤسسه فرهنگ و دانش.
    • سلطانی، علی اصغر،(1359). قدرت گفتمان و زبان، سازوکارهای جریان قدرت در ایران. تهران: نشر نی.
    • سیاوشی، سوسن، (1380). لیبرال ناسیونالیسم در ایران. ترجمه علی محمد قدسی تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
    • صدرا، علیرضا، (١٣٨٧). مشروعیت سیاسی. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • صمدی پور، سعید،(1388). جبهه ملی ایران. تهران: نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    • ملکی تبار، عنایت اله، موحدی، مسعود، غضفری، مهدی، مرادیان، محسن (1401). شناسایی و اولویت بندی ابعاد حکومت داری از منظر امام خمینی (ره). مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی. شماره 6 (21). 279-296
    • نظری، علی اشرف؛ سازمند، بهاره(1387). گفتمان هویت و انقلاب اسلامی ایران.تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    • هنری، یدالله، آزرمی، علی، (1392). بررسی و تحلیل فرایند استقرار و انسجام یابی گفتمان انقلاب اسلامی ایران بر اساس نظریه گفتمان لاکلا و موفه. پژوهشنامه انقلاب اسلامی(دانشگاه همدان). پاییز 1392، سال 2 شماره 4.

    ب- انگلیسی

    • Ayubi‌,Nazih‌,(1991), politicalslam: Religion and politics in the Arab world ,New York :Routledge.
    • C. B. Macpherson (1966). The Real World of Democracy, Oxford University Press.
    •  Cohen, Carl (1973). Democracy, New York, The university of Georgia press.
    • De-Vos, Discourse theory‌ and the study of‌ idealogical‌ (trance) - formation: analyzing social democratic revisionism. in journal of pragmatics (2003). p. 165.
    • Esposito‌,John‌ L ,(2000), Political Islam: in IQF‌.56‌
    • Fairclough, Norman‌, (2001‌), languagepower‌, London: Longman .
    • Foucault, M. (1972), The Archaeology‌ of‌ Knowledge, London: RoutledgeGramsci, critical Assesment of leading Political philosophers Voutledge.
    • Harris ,Zellig‌. (1952‌). Discourse Analysis. In Language .
    •   Howarth, D. Noarval‌, A. Stavrakakis, G, (2000), Discourse theory‌ and‌ political analysis(Manchester university press‌).
    •  Hodgson G.S. Marshal‘ the centure of Islam: Conscience and History in a World Civilization Volume 2‘ the Expansion of Islam in the Middle Periods‘ Chicago the University of Chicago Press‘ 1974

     

    COPYRIGHTS
    2025 by the authors. Published by The National Defense University. This article is an open-access article distributed under the terms and conditions of the Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0