مولفه های نظم منطقه ای ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در خرده شبکه قفقاز

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد تهران

2 دانشگاه شاهد

3 گروه روابط بین الملل دانشکده حقوق علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای در حال رشد، در راستای ترسیم نظم منطقه‌ای مطلوب خود در نظام بین‌الملل، مبتنی بر مولفه‌ها و پویش‌هایی اقدام به فعالیت در حوزه شبکه منطقه‌ای خود می‌کند. یکی از مناطقی که حلقه‌های محیط استراتژیک ایران را تشکیل می‌دهد، حوزه قفقاز است که می‌توان این حوزه را به تنهایی، یک خرده شبکه در نظر گرفت. در خرده‌شبکه قفقاز، از یک سو، فروپاشی شوروی و پیدایش خلا قدرت در آن سبب گسترش رقابت بازیگران جهانی نظیر رقابت غرب و روسیه و بازیگران منطقه‌ای نظیر ترکیه و رژیم صهیونیستی در آن شده‌است.ایران در چارچوب نظریه نظم شبکه‌ای، می‌تواند نظم منطقه‌ای خود را در خرده‌شبکه قفقاز، مبتنی بر مولفه‌های نظم ژئوپلیتیکی، نظم ژئواکونومیکی و نظم ژئوکالچری ترسیم کند. در این راستا، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که مولفه‌های نظم منطقه‌ای ژئوپلیتیکی ایران در خرده شبکه قفقاز چیست؟ نگارندگان با بهره‌گیری از روش کیفی تحلیل اسنادی و استفاده از ابزارهایی نظیر فیش‌برداری از منابع مختلف شامل کتب، مقالات علمی و غیره، درصدد بررسی و ترسیم مولفه‌های نظم منطقه‌ای ایران در خرده شبکه قفقاز در وضعیت شبکه‌ای شدن سیستم بین‌الملل می‌باشند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین مولفه‌های نظم ژئوپلیتیکی ایران در خرده‌شبکه قفقاز عبارتنداز:ژئوپلیتیک نظامی،ژئوپلیتیک انسانی،ژئوپلیتیک اقتصادی و ژئوپلیتیک زیست‌محیطی می‌باشد.دیدگاه شبکه‌ای مولفه‌های مختلف نظم منطقه‌ای جمهوری‌اسلامی را به صورت یک کل درنظرگرفته و به کانونیت ایران در خرده‌شبکه قفقاز شکل می‌دهد.در این راستا، ایران به عنوان یک کانون می‌تواند ذیل الگوی منطقه‌گرایی شبکه‌ای-انطباقی در این خرده شبکه، نظم پانارشی و هیترارشی ایجاد کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات