مبانی تفکر راهبردی فرماندهان و مدیران سطوح عالی نیروهای مسلح ‏جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم دفاعی راهبردی دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش جمهوری اسالمی ایران

2 استادیار مدیریت راهبردی دانشگاه صنعتی مالک اشتر

3 رئیس دانشکده دفاع دانشگاه عالی دفاع ملی

4 مدیر ارشد طرح و برنامه ریزی سرمایه انسانی معاونت نیروی انسانی آجا

چکیده

تفکر راهبردی نیاز امروز سازمان ها و به ویژه سازمان های نظامی است. فرماندهان و مدیران ‏سطوح عالی نیروهای مسلح ج.ا.ایران، به‌منظور خلق راهبردهای بدیع و مؤثر بایستی با مهارت تفکر ‏راهبردی آشنا بوده و آن را در مدیریت راهبردی دفاعی اعمال نمایند. به‌منظور بروز و ظهور تفکر ‏راهبردی نیاز است مبانی آن شناسایی و متناسب با نیازهای نیروهای مسلح، بومی سازی شود تا باعث ‏توسعه استفاده فرماندهان و مدیران سطوح عالی از این شکل تفکر در تدوین راهبردها فراهم شده ‏و این امر به کارکنان نیز تسری یابد. در همین راستا هدف این تحقیق تبیین مبانی تفکر راهبردی از ‏منظر فرماندهان و مدیران سطوح عالی نیروهای مسلح است. این تحقیق کاربردی-توسعه ای بوده ‏که با رویکرد کیفی و با روش موردی-زمینه ای در 3 بخش تهیه گردید. در بخش اول مطالعات ‏کتابخانه ای پیرامون شش مبانی وحیانی، نقلی، اندیشه امامین، فلسفی، عقلی و علمی صورت ‏پذیرفت و سپس با 9 نفر از خبرگان این حوزه در سطح ن.م مصاحبه صورت پذیرفت در مرحله ‏آخر پس از کدگذاری داده ها، نتایج آن در یک گروه کانونی 10 نفره با حضور اساتید و فرماندهان ‏طرح و تعداد 91 کد باز، 22 کدمحوری و 7 کد انتخابی (موفقیت در مأموریت، برتری طلبی، کمال ‏گرایی، تفکر در نظام ‏الهی، آینده نگاری، دستیابی به شهود با درک مفاهیم و خلاقیت) مورد تأیید ‏قرار گرفت.‏

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • منابع

    الف- فارسی

    • قرآن کریم.
    • آیت‌الله خامنه‌ای، سیدعلی (بی‌تا). بیانات و سخنرانی­های مقام معظم رهبری و فرمانده کل قوا(مدظله­العالی)، قابل‌دسترس در: .khamenei.ir
    • آقامحمدی، داود؛ طاهری‌هشی، علی (1399). مدیریت استراتژیک (رشد و بقاء در محیط‌های پیچیده)، تهران: ‏انتشارات ژرف­اندیشان.‏
    • اسدی، مجید؛ فاطمی‌نسب، علی؛ و سلطانیان، جواد (1401). «تبیین مبانی فکری اندیشه نظامی غرب»، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، 20 (90)، 95-114.
    • بیاضی طهرابند، علی؛ کردنائیج، اسدالله؛ خدادحسینی، سید حمید؛ و دانایی­فرد، حسن (1398). «شناسایی و مفهوم­‏پردازی پیشران­های تفکر استراتژیک»، فصلنامه علمی مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 11 (42)، 43-76.
    • توحیدی، ارسطو،؛ ‎عزیزی،‎ ‎محمد؛ و دانشور، شاهین (1398). «نقش‏‎ ‎تفکر‎ ‎راهبردی‎ ‎در‎ ‎ارتقاء‎ ‎توان‎ ‎رزمی سازمان­های ‏‎نظامی ‏با‎ ‎تأکید‎ ‎بر‎ ‎عوامل‎ ‎نامحسوس‎ ‎توان‎ ‎رزمی»، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، 17 (76)، 49-78.
    • حسن بیگی، ابراهیم (1396). مدیریت راهبردی، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • رستمی‌نیا، محمداسماعیل (1397). «الگوی تفکر راهبردی در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری (مدظله­العالی)»، ‏پژوهش­های سیاست اسلامی، 6(13)، 60-84.
    • شمس دولت­آبادی، سید محمدرضا؛ صائبی، حسن؛ کولیوند، ابراهیم؛ و شاه‌محمدی، محمد (1394). «نقش امنیت در ‏الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت (با تأکید بر عرصه تفکر)»، فصلنامه امنیت ملی، 4 (15)، 107-132.
    • شهید اول، محمد بن مکی (1379). الدره الباهره من الأصداف الطاهره، ترجمه عبدالهادی مسعودی، قم: انتشارات زائر ‏الروشه­المقدسه.‏
    • علی حسینی، مسعود؛ محمدی، مهدی؛ صفیان، مهدی؛ و ظرافتی، امیرحسین (1399). «شناسایی‏‎ ‎و‎ ‎اولویت­بندی عواملِ‎ ‎مؤثر‎ ‎بر‎ ‎تفکر‎ ‎راهبردی‎ ‎فرماندهان و‎ ‎مدیران‎ ‎دانشگاه­های‎ ‎نظامی (مورد‎ ‎مطالعه:‏‎ ‎دانشگاه‎ ‎جامع‎ ‎امام حسین (ع))»، ‏فصلنامه مدیریت نظامی، 20 (3)، 1-34.
    • فرهادی، علی؛ فتح­آبادی، حسین؛ و رشیدی، مجید (1399). «تأثیر‏‎ ‎تفکر‎ ‎سیستمی‎ ‎بر‎ ‎بهبود‎ ‎عملکرد‎ ‎سازمانی‎ ‎در یگان­‏های‎ ‎نظامی»، فصلنامه علمی-پژوهشی فرماندهی و کنترل، 4 (1)، 70-85.
    • کاروان، فرهاد؛ طلیسچی، غلامرضا؛ و حق­طلب، طاهره (1398). «تأثیر آموزش مبتنی بر کارگاه بر توانایی فراشناختی و طراحی دانشجویان معماری»، مطالعات محیطی هفت حصار، 8 (31)، 5-79.
    • کوشازاده، سید علی؛ رحیم‌نیا، فریبرز؛ و افخمی روحانی، حسین (1391). «اثر اعتماد به مدیران بر تفکر راهبردی ‏سازمانی و نقش آن‌ها در بهبود عملکرد سازمانی از راه تعهد سازمانی در بستر آموزش عالی»، فصلنامه علمی-‏پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3 (4)، 163-187.
    • گیلانی،‎ ‎عبدالرزاق (1393).‏‎ ‎مصباح الشریعه،‎ ‎ترجمۀ‎ ‎عباس‎ ‎عزیزی،‎ ‎قم: انتشارات صلاه.‏
    • محمدی ری­شهری، محمد (1385). پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهل­بیت، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم: انتشارات ‏دارالحدیث.‏
    • مقیسه، رضا؛ مؤمنی زاهد، مهرداد؛ مقرونی، محمد؛ و یوسفی، صادق (1392). «الگوی تفکر و نگاه راهبردی برای ‏آینده­سازی در اندیشه امام خامنه­ای»، دومین همایش آینده‌پژوهی.‏
    • مقیمی، سید محمد (1396). اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام، تهران: نشر راه دان، چاپ چهارم.
    • منوریان، عباس (1394). تفکر استراتژیک: مفهوم، عناصر و مدل­ها، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.‏
    • موسوی خمینی، سید روح­الله (1398). چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ شصت‌وسوم.
    • میرآخوری، علیرضا؛ دارائی، محمدرضا؛ و سلام‌زاده، یاشار (1393). «مدل تفکر استراتژیک اسلامی ایرانی»، سومین ‏کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.‏
    • ندافی، طاهره؛ ابویی اردکان، محمد؛ و قلی‌پور، آرین (1397). «بررسی‏‎ ‎مدل­های‎ ‎ذهنی‎ ‎مدیران‎ ‎در‎ ‎فرایند تفکر ‎استراتژیک»، فصلنامه مدیریت بازرگانی، 10 (2)، 461-486.

     

     ب-انگلیسی

    • Dushkov, G.I (2018). “Strategic thinking key for future success in organization, ‎International Journal of Recent Scientific Research”, 9 (5) (C), PP. ‎‎26675-26678.
    • Duyvesteyn, Isabelle (2013). “Strategic Illiteracy: The Art of Strategic Thinking in ‎Modern Military Operations”, on the acceptance of her position of Special Chair ‎in Strategic Studies at Leiden University on behalf of the Foundation for ‎Strategic Studies.‎
    • Goldman, E.F, Scott, A.R. and Follman, J.M. (2015). “Organizational practices to develop strategic thinking”, Journal of Strategy and Management, 8 (2), 155-175.
    • Moore, D. L. (2014). The experience of strategic thinking in a volatile, ‎uncertain‏,‏complex, and ambiguous (VUCA) environment. Doctoral ‎dissertation, The George Washington University.
    • Pisapia, J, Reyes-Guerra, D & Coukos-Semmel, E (2005). “Developing the leader's ‎strategic mindest: Establishing the measures”, Leadership Review, (5), 41-68.
    • Salavati, Sedighe, Amerzadeh, Mohammad, Mohammadi Bolbanabad, Amjad, ‎Piroozi, Bakhtiar & Amirihoseini, Shilan (2017). “Evaluation of strategic thinking ‎and its affecting factors among managers and personnel in a medical sciences ‎university in Iran”, International Journal of Human Rights in Healthcare., 10 (4), DOI:10.1108/IJHRH-04-2017-0013
    • Tovstiga, G. (2015). Strategy in practice: A practitioner's guide to strategic thinking. John Wiley & Sons.