سرمایه اجتماعی و کارکرد آن به عنوان مبنای اساسی فرآیند رشد، پیشرفت و توسعه ( با تأکید بر ایران )

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی - مسائل ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، ایران.

2 استادیار گروه علوم سیاسی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، ایران.

چکیده

تحولات سیاسی و اجتماعی در عرصه‌های بین‌المللی، نگرش به توسعه در سطح دنیا را دستخوش تحول بنیادین نمود و مؤلفه‌های اصلی آن از رشد اقتصادی صرف، به جنبه‌های دیگر توسعه منجمله سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، سوق یافت و مفهوم نوینی با عنوان « سرمایه اجتماعی » مورد توجه اندیشمندان مباحث توسعه‌ای واقع گردید به گونه‌ای که در ساختار جدید این حوزه، تمامی نیروهای اجتماعی مد نظر قرار گرفته و اثبات گشت که سرمایه اجتماعی از طریق ایجاد ارتباط و تشکیل شبکه‌های اجتماعی و در طی زمان، می‌تواند احساس اعتماد، انسجام و امنیت را در میان یک ملت پدید آورده و باعث افزایش مشارکت شهروندان در امور مختلف جامعه شده که این خود می‌تواند در تسری بخشی به روند توسعه همه جانبه، سرمایه‌‌ای عظیم و پشتوانه‌ای مستحکم برای حاکمیت باشد. هدف از این پژوهش تبیین و تحلیل تأثیر سرمایه اجتماعی و ارتباط مؤلفه های اساسی آن با پیشرفت و توسعه در ایران می باشد به ویژه اینکه یکی از دلایل بغرنج بودن وضعیت اقتصادی کشورمان، پایین بودن سطح کلی سرمایه اجتماعی است. بر پایه‌ی یافته‌های این پژوهش یعنی ادراک صحیح از مقوله‌ی سرمایه اجتماعی و ارتقاء سطح شاخص‌های کمّی و کیفی آن، به‌خصوص اعتمادسازی در بین آحاد ملت و در راستای دستیابی به هنجارهای مشترک اجتماعی، می توانیم امیدوار به موفقیت بیشتر در اجرای برنامه‌های توسعه‌ای کشورمان باشیم. این نوشتار بر اساس تلفیقی از روشهای توصیفی- تحلیلی، گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و همچنین آمارهای موجود صورت پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    الف- فارسی

    • آگاه، یسرا (1387). «امنیت اجتماعی و عوامل مؤثر در آن در قرآن و حدیث»، مجله تخصصی الهیات و حقوق دانشگاه رضوی، 8 (11)، 168-145.
    • احقر، سیده مهسا و ذاکر حقیقی، کیانوش (1396). «بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر وضعیت اقتصادی مراکز شهرها»، فصلنامه مطالعات محیطی هفت حصار، 6 (20)، 105-94.
    • احمدی شادمهری، محمدطاهر؛ ناجی میدانی، علی‌اکبر؛ و جندقی میبدی، فرشته (1389). «تعامل بین سرمایه انسانی و بهره‌وری کل عوامل تولید در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی رشد و توسعه اقتصادی، 1 (1)، 58-31.
    • ارسیا، بابک؛ ساعی، احمد (1398). «تأثیر سرمایه اجتماعی دولت بر توسعه سیاسی از دیدگاه شهروندان تهرانی»، دوفصلنامه دانش سیاسی، 15 (1)، 28-1.
    • ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1384). جامعه‌شناسی توسعه. تهران: کیهان.
    • الهامی، امیرحسین؛ ریاضی، وحید (1399). «دولت و سیاست‌گذاری اجتماعی توسعه‌‌ی اقتصادی در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 10 (41)، 120-85.
    • تقی‌لو، فرامرز (1387). «بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 9 (32)، 258-239.
    • جهانبین، فرزاد (1383). «امیرالمؤمنین(ع) و رویکرد به حکومت»، روزنامه رسالت، 18 مهر.
    • حسنوندیان، علی (1402). «تبیین مفهومی حقوق خانواده و تحکیم آن از منظر قرآن و حقوق مدنی»، اولین همایش ملی حقوق خصوصی نوین، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان واحد خمینی‌شهر.
    • خاکساری، علی (1380). «فرآیند مشارکت و سطوح آن»، مجموعه مقالات کارگاه آموزشی توسعه مشارکت زنان، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
    • دانش‌مهر، حسین؛ ناصری‌راد، محسن (1387). سرمایه اجتماعی پلی بین اقتصاد و جامعه‌شناسی. تهران: روزنامه سرمایه.
    • دلفروز، محمدتقی (1380). سنت‌های مدنی و دموکراسی، تهران: وزارت کشور.
    • ذاکر صالحی، غلامرضا (1387). «پارادوکس سرمایه اجتماعی تحصیل‌کردگان ایرانی»، فصلنامه آموزشی مهندسی ایران، 10 (40)، 51-25.
    • رنانی، محسن و مؤیدی‌فر، رزیتا (1396). چرخه‌های افول اخلاق و اقتصاد. تهران: طرح نقد.
    • ستاری‌فر، محمد (1374). درآمدی بر سرمایه و توسعه. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
    • سریع‌القلم، محمود (1392). عقلانیت و آینده توسعه‌یافتگی ایران. تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
    • سلمانی، حسین (1394). بررسی میزان پوشش مفاهیم توسعه سیاسی. دانشکده علوم ارتباطات و مطالعه رسانه، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکز.
    • سن، آماریتا (1383). توسعه یعنی آزادی. ترجمه محمد سعید نوری نائینی، تهران: نی.
    • شارع‌پور، محمود (1380). «هویت سیاسی-فرهنگی شهروندان و ملت‌ها در عصر جهانی‌شدن»، مجله مطالعات ملی، 2 (4)، 293-304.
    • ظهیری، علیرضا (1384). «چیستی هویت ملی»، مجله علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، 8 (29)، 69-30.
    • عبداللهی، محمد؛ موسوی، میرطاهر(1386). «سرمایه اجتماعی در ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، 6 (25)، 233-195.
    • عربی، مجتبی (1397). طراحی مفهومی اداره حکومت. تهران: سازمان اداری استخدامی کشور.
    • عطاری، سعید (1394). «تمایز بخشی حوزه‌های تحلیلی توسعه»، فصلنامه سیاست، 12 (3)، 546-527.
    • غفاری‌هشجین، زاهد؛ بیگی‌نیا، عبدالرضا؛ تصمیم قطعی، اکرم(1389). «عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی دانشجویان علوم سیاسی و فنی دانشگاه تهران»، دوفصلنامه پژوهشی دانش سیاسی، 6 (2): 240-207.
    • فوکویاما، فرانسیس (1379). پایان نظم، سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غلامعباس توسلی. تهران: حکایت قلم نوین.
    • قاسمی، وحید؛ کاظمی، مهری.(1387). «تحلیل جامعه‌شناختی بر نقش خانواده در میزان برخورداری از سرمایه اجتماعی»، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 5 (11)، 218-189.
    • قدسی، امیر (1390). «مهندسی فرهنگ و نقش سرمایه اجتماعی در اقتصاد نوین»، ماهنامه مهندسی فرهنگی، 5 (51و52)، 43-29.
    • کرافت، استوارت؛ مورگان، پاتریک؛ جیمز، لوسی؛ تریف، تری (1384). مطالعات امنیتی نوین. ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • کلمن، جیمز (1386). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
    • گیدنز، آنتونی (1377). پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
    • مایر، جرالد (2001). نسل قدیم اقتصاددانان و نسل جدید. ترجمه غلامرضا آزاد، تهران: نی.
    • مبشری، محمد (1388). «سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی»، پژوهشنامه سرمایه اجتماعی، 1 (40)، 156-135.
    • محرابی، علیرضا (1387). بررسی و تبیین مؤلفه‌های انسجام ملی. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام.
    • مسعودنیا، ابراهیم (1380). «تبیین جامعه‌شناختی بی‌تفاوتی شهروندان در حیات اجتماعی و سیاسی»، مجله اطلاعات سیاسی و اجتماعی، 10 (168)، 165-152.
    • معدن‌دار آرانی، عباس و آرانی، محمدرضا (1388). آموزش و توسعه: مباحث نوینی در اقتصاد آموزشی. تهران: نی.
    • نراقی، یوسف (1380). جامعه‌شناسی و توسعه. تهران: فروزان روز.
    • نیازی، محسن؛ فرشادفر، یاسمن (1390). «بررسی رابطه بین میزان اعتماد اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی در بین زنان مناطق شمال و جنوب شهر تهران»، فصلنامه علمی تخصصی مطالعات شهری، 1 (1)، 178-147.
    • واثقی، قاسم (1381). تدابیر و سیره عملی امام علی در تأمین اجتماعی. تهران: مرکز تحقیقات و پژوهش‌های ناجا.
    • وثوقی نیری، عبدالله؛ خزایی، سعید (1400). «تأثیر همتاپروری بر بهره‌وری سرمایه‌های انسانی در یک نیروی نظامی»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 11 (45)، 180-149.    
    • هانتینگتون، ساموئل (1375). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علم.

     

    ب- انگلیسی

    • Ajaz, T. & Ahmad, E. ( 2010). “The effect of corruption and overnance on tax”, The pakistan development revivew, 49 (4), part 11, PP. 405-427.
    • Burt, Rs .(2000 ). “The network structure of social capital”, Institute european affaires, PP.345-423, At: https://www.researchgate.net/publication/2587095_The_Network_Structure_of_Social_Capital.
    • Chou, Y .(2002). “modelling social capital and growth. university of Melbourne”, reserchpaper number 865, PP.345-423.
    • Fukuyama, F.(1997). economic globalization and culture the merrillynch forum, At: http://pratclif.com/fukuyama/fukuyama.htm
    • Fukuyama, Francis (2002). sosial capital and developments. The coming agenda, Sais review.
    • Helliwell, & Putnam, R. (2007). “education and social capital”. Eastern economic journal, 33 (1), PP.1-19.
    • Lin, N. (2000). “Social resources and social action”, N. Y: cambrindge university press, 21 (6), PP.901-913.
    • Nic, N. & Verba, Sidney (1972). sidney, participation in american: equality and political democracy. Newyork:Harper and Row.
    • Putnam,D. (2000). Bowling alone. The collapse and revival of American community. Newyork: Simon and Suhuster.
    • Putnam, R.( 2001 ).Social capital: Measurement and conseqences. Isuma- canadian journal of policy research,Vol .2 (sprng ).pp. 41-51.
    • Sabatini, F. (2006). The empirics of social capital and economic development. acritical perspctive nota dil avoro.
    • Sabatini, F. (2008). “social capital and the labour market”, mpra paper, No 582, At: https://ideas.repec.org/e/pmu84.html.
    • Wallis, J. & Paul, K .(2004). “social economics and social capital. department of economics,” university of otang, Yokohamo, Japan, No.3,239-258.
    • World Ban .(2009). “what is social capital ?”, Available at: http:// go. World bank. org/ K4LUMW43Bo.