منطقه‌گرایی ایرانی و حکمرانی جهانی در ایران باستان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

2 دانشگاه عالی دفاع ملی

3 گروه روابط بین الملل دانشکده حقوق علوم سیاسی دانشگاه تهران

4 عضو هیأت علمی گروه مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران

چکیده

منطقه‌گرایی و نظم امنیتی ایران باستان، انباشته‌ای از سیستم‌های محلی و منطقه‌ای را در درون سیستم جامعی زیر نام امپراتوری و به عبارتی بهتر شاهنشاهی جای داده بود. پراکندگی قومی و جغرافیایی، مذهبی از ویژگی‌های چنین سیستمی بود. از برجسته‌ترین سیستم چندپیکری برآمده از چنین انباشتی، حکمرانی و مدیریت نظم آن بود. بخش‌های ناهمسان، پیوند میان آن‌ها و سیستم مرکزی، هماهنگ‌سازی سیستم‌ها، هم‌زمانی و هم‌افزایی میان آن‌ها و در نهایت هم‌پایان کردن آن‌ها بر نقطه یا هدف یکسان، نظم را به عنوان معمای اصلی آن‌ها مطرح نموده بود. یافتن راهی برای پاسخ به چنین معمایی نیازمند نوآوری در نظم و حکمرانی بود. پرسش اساسی این است که ایران باستان چه روش‌های نوآورانه‌ای برای پاسخ به معمای نظم در سیستم چند بدنه شاهنشاهی باستان تدارک دیده است؟ ساتراپی به عنوان منطقه‌گرایی ایران باستان پاسخی به چنین پرسشی بوده است. هدف پژوهش واکاوی این نظم و آشکارسازی نوآوری ایرانی در منطقه‌گرایی است. روش تحقیق به صورت کیفی بوده و از تکنیک بررسی اسنادی و کتابخانه‌ای برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. برجسته‌ترین دستاورد پژوهش حاضر نیز پیوندسازی میان قدیمی‌ترین نوآوری ایران در نظم قدیم با منطقه‌گرایی است که امروزه به عنوان الگویی از حکمرانی جهانی مطرح است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • منابع

    الف- فارسی

    • ایمان‌پور، محمدتقی (1388). «بررسی جایگاه سیاسی ساتراپ‌های هخامنشی در دوره داریوش بزرگ با تکیه بر کتیبه‌ها»، فصلنامه تاریخ ایران، 3 (61)، 23-58.
    • باقری، مهری (1378). کارنامه اردشیر بابکان. تهران: نشر قطره.
    • بیانی، شیرین (1396). تاریخ ایران باستان: از ورود آریایی‌ها به ایران تا پایان هخامنشیان. تهران: سمت.
    • پورشریعتی، پروانه (1398). افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی(اتحادیه ساسانی پارتی و فتح ایران توسط اعراب). ترجمه آوا واحدی نوایی، تهران: نشر نی.
    • تفضلی، احمد (۱۳۸۷). جامعه ساسانی. ترجمه قدرت دیزجی. تهران: انتشارات مرکز دانشگاهی.
    • خدادادیان، اردشیر (1386). تاریخ ایران باستان. تهران: سخن.
    • دریایی، تورج (1385). سقوط ساسانیان. ترجمه منصوره اتحاد و فرحناز امیرخانی. تهران: تاریخ ایران.
    • دریایی، تورج (1388). شهرستان‌های ایران‌شهر. ترجمه شهرام جلیلیان. تهران: توس.
    • دوئرتی، جیمز، و فالتزگراف، رابرت. (1376). نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل. ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی. تهران: قومس.
    • دیاکونوف، میخائیل میخائیلوویچ (۱۳۹۱). اشکانیان. ترجمه کریم کشاورز. تهران: وانیا.
    • راوندی، مرتضی (1383). تاریخ اجتماعی ایران (تاریخ کهن‌ترین ملل باستانی از آغاز تاریخ تا اسلام). جلد اول، تهران: نشر نگاه.
    • رضایی، عبدالعظیم (1381). تاریخ تمدن و فرهنگ ایران. تهران: نشر دُر.
    • سامی، علی (1389). تمدن ساسانی. تهران: انتشارات سمت.
    • سانسیسی، هلن، و دیگران. (1393). «تاریخ هخامنشی». (مرتضی ثاقب‌فر، مترجم) تهران: توس.
    • سلیمی، حسین (1388). «جنوب آسیای غربی به‌عنوان یک منطقه؟ تحلیل قابلیت اطلاق منطقه به آسیای جنوب غربی»، فصلنامه ژئوپلیتیک، 5 (15)، 116-137.
    • شاپور شهبازی، علیرضا (1396). راهنمای مستند تخت جمشید. تهران: سفیران.
    • شیپمان، کلاوس (1384). مبانی تاریخ پارتیان. ترجمه هوشنگ صادقی، تهران: فرزان.
    • عبداللهی، رضا (1389). تاریخ تاریخ در ایران (گاه‌شماری‌های ایرانی). تهران: انتشارات امیرکبیر.
    • غلامی، جهانپور و دیگران (1392). «نگرشی بر جغرافیای اداری ایلات پارس در دوره ساسانی». پژوهش‌نامه انجمن ایرانی تاریخ، 4 (15)، 87-107.
    • فرای، ریچارد نلسون. (1393). میراث باستانی ایران. ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    • فردوسی، ابوالقاسم (1385). شاهنامه. تصحیح و توضیح کاظم برگ‌نیسی، تهران: فکر روز.
    • قاسمی، فرهاد (1390). نظریه‌های روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای. تهران: نشر میزان.
    • کرتیس، وستا سرخوش؛ استوارت، سارا (۱۳۹۲). ساسانیان. ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: نشر مرکز.
    • کریستین‌سن، آرتور امانوئل (1367). وضع ملت و دولت و دربار در دوره شاهنشاهی ساسانی. ترجمه مجتبی مینویی، تهران: نشر اساطیر.
    • گرشویچ، ایلیا (1385). تاریخ ایران دوره هخامنشیان. ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، تهران: نشر جامی.
    • گریشمن، رومن (1372). ایران از آغاز تا اسلام. ترجمه محمد معین، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    • لوکونتین، ولادیمیر گریگورویچ (1365). تمدن ایران ساسانی، ایران در سده‌های سوم تا پنجم میلادی. ترجمه رضا عنایت‌اله، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    • مهرآبادی، میترا (1394). تاریخ کامل ایران باستان (از پیش از تاریخ تا پایان سلسله ساسانی). تهران: نشر دنیای کتاب.
    • نفیسی، سعید (1387). تاریخ اجتماعی ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان. تهران: نشر پارسه.
    • ولسکی، یوزف (1393). شاهنشاهی اشکانی. ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، تهران: نشر قومس.
    • ویسهوفر، یوزف (1393). ایران باستان: از 550 پیش از میلاد تا 650 پس از میلاد. ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، تهران: نشر ققنوس.

    ب- انگلیسی

    • Walt, Stephen M. (1987). “Origins of Alliances Ithaca”. Cornell University Press, Chapters 1, 2, 5.