1
دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه محقق اردبیلی
2
دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده
امروزه طرفداران محیط زیست و تمایلات افراد به گرایش های سبز، محققین بسیاری از حوزه ها را به مطالعه در حیطه محیط زیست و فعالیت های سبز واداشته است. بازاریابی، به عنوان علمی پیشرو از این مقوله مستثنی نمی‌باشد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی تاثیر استراتژی بازاریابی سبز بر عملکرد سازمان است که به صورت فراتحلیل مورد بررسی قرار می‌گیرد. به همین منظور در ابتدا 136 مقاله پایش شده در این موضوع مورد بررسی قرار گرفت که از مقالات مورد بررسی 17 مقاله با 23 حالت متفاوت برای انجام فراتحلیل دارای شرایط علمی و روش شناختی مناسب، هم چون روایی و پایایی مناسب، روش نمونه گیری، تعداد نمونه کافی و روش آماری صحیح، فرضیه‌ها و سوال‌های مناسب با موضوع پژوهش بوده-اند. به منظور تحلیل آماری، از روش ترکیب اندازه‌های اثر با استفاده از نرم افزار CMA2 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بازاریابی سبز بر عملکرد صادراتی، عملکرد مالی، عملکرد بازاریابی، عملکرد محیطی، عملکرد سازمانی، عملکرد کسب و کار، عملکرد فرآیند و عملکرد قیمت تاثیر گذار است که بالاترین اندازه اثر مربوط به متغیر عملکرد مالیاتی به میزان 878/0 و بعد از آن عملکرد محیطی به میزان 870/0 است. همچنین کمترین اندازه اثر مربوط به متغیرهای عملکرد محیطی و عملکرد کسب و کار و عملکرد مالی است. با توجه به نتایج حاصل از اندازه اثر ترکیبی مدل اثرات تصادفی مربوط به بررسی تاثیر بازاریابی سبز بر عملکردهای سازمانی در مجموع می‌توان گفت تاثیر بازاریابی سبز بر عملکردهای سازمانی معنادار و دارای اندازه‌ی اثر کم (تاثیر کم) است.
اکبری، محسن؛ آل‌طه، سیدحسن؛ و صادق‌پور، پویا (1394). «تأثیر بازاریابی سبز بر قصد خرید مشتریان با نقش واسطه‌ای مسئولیت اجتماعی شرکت و تصویر محصول»، بررسی های بازرگانی 13 (72)، 31-42.
الهی، ش. (1387). «مثلث عملکرد سازمانی»، درمجموعه مقالات دومین جشنواره شهید رجائی؛ ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرائی کشور. تهران: سازمان امور اداری و استخدامی کشور.
آذر، عادل؛ عندلیب اردکانی، داود؛ و ابراهیمی‌نیا، مریم (1395).«بررسی تأثیر توسعه محصول سبز بر عملکرد سازمانی»، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، 6 (1)، 1-21.
آقاجانی، طهمورث؛ آرش، رضازاده؛ و شوقی، بهزاد (1393). «بررسی تاثیر اتحاد استراتژیک بر عملکرد سازمانی مورد مطالعه: اتحاد بین نورد آلومینیوم اراک و آلومینیوم پارس»، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (55)، 9-34.
تندکار، هدیه (1387). بررسی تأثیر آمیخته بازاریابی سبز بر فرآیند تصمیم گیری خرید مصرف کنندگان (مطالعه موردی: مصرف کنندگان خانگی لامپ های کم مصرف). مؤسسه آموزش عالی ارس.
جوانمرد، حبیب‌اله؛ سخایی، فاطمه (1388). «بررسی رابطه بین مهارت‌های فردی، یادگیری سازمانی، نوآوری و عملکرد سازمانی در صنایع کوچک و متوسط استان مرکزی»، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 15 (44)، 81-96.
حاجی‌صفی، امیر (1400). «بررسی تا ثیر مولفه‌های پویا و استراتژیک بازار یابی سبز بر میزان عملکرد شرکت‌های ایرانی در هزاره سوم»، مجموعه مقالات همایش کنفرانس ملی مدیریت و تجارت الکترونیک. دوره اول، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران.
حسینی، سید یعقوب؛ ضیایی بیده، علیرضا (1392). «تاثیر ویژگی‌های جمعیت‌شناختی بر دانش زیست محیطی و رفتارهای حامی محیط‌زیست مصرف کنندگان»، چشم‌انداز مدیریت بازرگانی، 14 (19)، 185-206.
حقیقی، محمد؛ قارلقی، ابراهیم؛ میراسدی، سمانه؛ و نیکبخت، فاطمه (1389). «بررسی رابطه میان ویژگی‌های بیانیه ماموریت سازمان و عملکرد سازمانی–مورد مطالعه: شرکت‌های فعال در صنعت غذایی تهران»، پژوهشنامه مدیریت تحول، 2 (4)، 166-187.
حمدی، کریم؛ غفاری، فرهاد؛ و افسردگان، آرایه (1390). «بررسی عوامل مؤثر بر رفتار خرید محصولات سبز در جوانان (بررسی موردی شهر تهران)»، مدیریت بازاریابی، 6 (12)، 21-43.
خلیلی، سجاد؛ جمالی، غلامرضا؛ و رامشی، کریمه (1400). «بررسی تاثیر استراتژی‌های بازاریابی سبز بر مزیت رقابتی شرکت‌های تعاون شهر بوشهر»، نشریه تعاون و کشاورزی، 10 (37)، 72-97.
خیری، بهرام؛ میران، نینا سادات (1392). «عوامل موثر بر قصد خرید محصولات سبز با استفاده از تئوری ارزش مصرف»، مدیریت کسب و کار، 5 (18)، 101-122.
رستمی فروزنده, رحمان؛ بلوری، محمد ابراهیم (1399). «تاثیر بازاریابی سبز بر عملکرد صادراتی با میانجی‌گری اعتبار برند در شرکت سایپا دیزل»، در مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس بین المللی مطالعات نوین اقتصاد، مدیریت و حسابداری در ایران. تهران: دانشگاه علمی کاربردی، سازمان همیاری شهرداری‌ها و مرکز توسعه خلاقیت و نوآوری علوم نوین، 9-1.
سلطانی، محمدمهدی (1394). «تاثیر ابزارهای بازاریابی سبز بر عملکرد صادرات شرکت‌های صادراتی استان کردستان»، در مجموعه مقالات اولین کنفرانس مدیریت و کارآفرینی در شرایط اقتصاد مقاومتی.
سمیعی زفرقندی، عادله ؛ نایب‌زاده، شهناز؛ و دهقان دهنوی، حسن (1394). «بررسی تأثیر ارزش، اثربخشی و ریسک درک شده از سوی مصرف کننده بر قصد خرید محصولات سبز (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)، مدیریت بازاریابی 10 (27)، 79-99.
شکرکن، حسین (1377). «فرا تحلیل»، نشریه پژوهش در آموزش (مجموعه مقاله‌ها)، پژوهشکده تعلیم وتربیت.
فتوره‌چی، زهرا؛ پورامینی، زهرا؛ و سلمانزاده، لیلا (1399). «بررسی تاثیر تعهد به مسئولیت اجتماعی و بازاریابی سبز بر عملکرد محیط‌زیستی شرکت‌ها»، آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 9 (1)، 95-108.
قنبری، مهدی؛ دهقان، سید امین (1397). «بررسی تاثیر استراتژی بازاریابی سبز بر عملکرد سازمانی در فدراسیون‌های ورزشی»، نشریه نخبگان علوم و مهندسی، 3 (6)، 28-38.
گال، مردیت؛ بورگ، والتر؛ گال، جویس (1383). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی. ترجمه جمعی از مولفان زیر نظر احمدرضا نصر اصفهانی. تهران: انتشارات سمت و دانشگاه شهید بهشتی.
معین افشار، مرضیه؛ آذرسا، فرشته؛ مرعشی، محمودرضا؛ و ربانی‌پور، مجید (1393). «لزوم و ضرورت اهمیت و حفظ مشارکت مردم در حفاظت از محیط زیست»، در مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار. تهران: انجمن گردشگری ایران، موسسه ایرانیان، قطب علمی برنامه‌ریزی و توسعه پایدار گردشگری دانشگاه تهران، پژوهشکده گردشگری و انجمن گردشگری، قابل دسترسی در: https://civilica.com/doc/357335.
همتی، وحید (1395). «بررسی تاثیر تفکر بازاریابی سبز بر عملکرد سازمان و جذب مشتریان ارزی»، در مجموعه مقالاتپنجمین کنفرانس بین المللی مدیریت و حسابداری و دومین کنفرانس کارآفرینی و نوآوری های باز, مرکز همایش های پژوهشگاه نیرو. تهران: همایشگران مهر اشراق.
ب- انگلیسی
Ahmad. R, Ahmad. M. J, Farhan. M, Arshad. M.A, (2020). “The relationship within green marketing strategies and market performance of pakistan smes”, Journal of HamdardIslamicus, 43 (3), 204-216.
Al-Hersh. A.M, Aburoub. A. S, (2015). “The Impact of Application Green Marketing Criteria on the Marketing Performance”, GlobalJournal of Management and Business Research: EMarketing, 15 (2), Version 1.0, 35-44.
Arslan, B., & Gogce, H. (2013). “In the framework of green marketing activities: a study to determine the tendencies of university students towards using environment-friendly products”, International Journal of Information Technology, (19), 16-27.
Carolien, H., & Han, B. (1996). Ecodesign: A promising approach. Delft University of Technology.
Chen, T. B., & Chai, L. T. (2010). “Attitude towards the environment and green products: consumers' perspective”, Management science and engineering, 4 (2), 27.
Cohen, A. (2000). “The relationship between commitment forms and work outcomes”, A comparison of three models. Human Relations, 53 (3), 387–417.
Cottrell, S.P. (2003). “Influence of Sociodemographics and environmental attitudes on general responsible environmental behavior among recreational boaters”, Environment and Behavior, 35 (3), 347–375.
Dollery, B.E., Worthington, A.C. (1996). “The Evaluation of Public Policy: Normative Economic Theories of Government Failure”, Journal of Interdisciplinary Economics, 7 (1), 27–39.
Dube, A. S., & Gawande, R. S. (2016). “Analysis of green supply chain barriers using integrated ISM-fuzzy MICMAC approach”, Benchmarking: An International Journal, 23 (6), 1558-1578.
Eneizan. B, Matar. A, Al-zawahreh. A, Alkhawaldeh. A, Eneizan. O, (2019). “Effects of green marketing strategy on firm financial performance. The moderating role of government policy”, Journal of Business and Economic Horizons, 15 (2), 304-324.
Fraj, E., Martínez, E., & Matute, J. (2011). “Green marketing strategy and the firm’s performance: the moderating role of environmental culture, Journal of Strategic Marketing, 19 (4), 339–355, doi:10.1080/0965254X.2011.581382.
Geuser, S. Mooraj and D. Oyon. (2009). “Does the Balanced Scorecard add value? Empirical evidence on its effect on performance”, European Accounting Review 18 (1), 93-122.
Ham. S, Lee. S, (2011). “US restaurant companies’ green marketing via company websites: impact on financial performance”, Journal of Tourism Economics, 17 (5), 1055–1069.
Han, H., Hsu, L.-T. J., Lee, J.-S. & Sheu, C. (2011). “Are lodging customers ready to go green? An examination of attitudes, demographics, and eco-friendly intentions. International”, Journal of Hospitality Management, 30 (2), 345-355.
Hwang, Y.D., Wen, Y.F., & Chen, M.C. (2010). “A study on the relationship between the PDSA cycle of green purchasing and the performance of the SCOR model”, Total Quality Management and Business Excellence, 21 (12), 1261-1278.
Lee, K. (2009). “Gender differences in Hong Kong adolescent consumers' green purchasing behavior”, Journal of consumer marketing, 26 (2), 87-96.
Martínez, P. (2015). “Customer loyalty: exploring its antecedents from a green marketing perspective”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 27 (5), 896-917
Maziriri ET, Chinomona E, (2016). “Modeling the Influence of Relationship Marketing, Green Marketing and Innovative Marketing on the Business Performance of Small, Medium and Micro Enterprises (SMMES), Journal of Economics and Behavioral Studies, 8 (3), 127-139.
Memon. I, Chandio. F, Bhatti. A, Kazi. A.GH, (2019). “The Impact of Green Marketing on the Financial Performance of Textile Industry”, International Journal of Entrepreneurial Research (IJER), 2 (4), 16-20.
Mendoza-Fong,J.R.,García-Alcaraz, J.L., de Jesús OchoaDomínguez, H., Cortes-Robles, G. (2017). “Green productionattributes and its impact in company’s sustainability”, (PP. 23–46), In: New Perspectives on Applied Industrial Tools and Techniques. Springer International Publishing: Cham, Switzerland,
Mishra. M. K, CHoudhury. D, (2019). “Impact of Strategic and TacticalGreen Marketing Orientation on SMEs Performance”,Journal of Theoretical Economics Letters, 9 (5), 1633-1650.
Munir. A.R, Maming. J, Kadir. N, Sobarsyah. M, (2020). “Linking green marketing strategy with geo-cultural product attractiveness on SME’s marketing performance in South Sulawesi, Indonesia”,(PP. 1-9), IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (575). The 2nd International Conference of Interdisciplinary Research on Green Environmental Approach for Sustainable Development 25 June 2020, Gedung Pasca Sarjana, Indonesia.
Polonsky , M.J,. (2008). “Reevaluating green marketing: a strategic approach”, Business Horizons, 44 (50), 21-30.
Rex, E., & Baumann, H. (2007). “Beyond ecolabels: what green marketing can learn from conventional marketing”, Journal of cleaner production, 15 (6), 567-576.
Sarkis, J. (1995). “Manufacturing strategy and environmental consciousness”, Technovation, 15 (2), 79–97.
Setyawati. H. A, Suroso. A, Adi. P.H, Helmy. I, (2020). “Linking green marketing strategy, religiosity, and firm performance: Evidence form Indonesian SMEs”, Journal of Management Science Letters, 10 (11), 2617–2624.
Shrivastava, P. (1995). “Environmental technologies and competitive advantage. Strate”, Management Journal, 16 (1), 183–200.
Tseng, S.-C. & Hung, S.-W. (2013). “A framework identifying the gaps between customers' expectations and their perceptions in green products”, Journal of Cleaner Production, 59 (5), 174-184.
Wang, Z., Mathiyazhagan, K., Xu, L., & Diabat, A. (2016). “A decision making trial and evaluation laboratory approach to analyze the barriers to Green Supply Chain Management adoption in a food packaging company”, Journal of Cleaner Production, (117), 19-28, DOI:10.1016/j.jclepro.2015.09.142.
Wu. SH, Lin. S, (2014). “The effect of green marketing strategy on business performance: a study of organic farms in Taiwan”, Journal of Total Quality Management, 27 (2), 141–156.
)
