رویکرد امنیتی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس؛ با تاکید بر الگوی امنیت درونزا

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم سیاسی واحد تهران مرکزی

2 دانکده علوم سیاسی تهران مرکزی

3 رئیس گروه پژوهشی منابع انسانی

چکیده

تامین امنیت پایدار در خلیج فارس که تضمین کننده منافع کشورهای منطقه و جمهوری اسلامی باشد، تنها از طریق ایجاد الگوی بومی امنیت منطقه‌ای و فراتر از الگوهای نظامی و سخت قابل انجام خواهد بود. این پژوهش، به دنبال پیشنهاد الگوی امنیتی درونزا در خلیج فارس است. پژوهش بر مبنای روش تحقیق کمی و کیفی و تحلیل توصیفی از روش همبستگی انجام خواهد شد؛ به این صورت که با پرسشنامه و مصاحبه در کنار بررسی اسناد، مدارک، رویدادها و ملاحظات مطروحه و با نظرداشت شرایط و روابط موجود میان کشورهای حوزه خلیج فارس، پیرامون نظام امنیت منطقه‌ای پژوهش صورت خواهد گرفت. در این پژوهش از مدل معادلات ساختاری (SEM) جهت تدوین مدل، استفاده‌شده است. یافته‌های مطالعه نشان داد که امنیت درونزا بر الگوی تحقق امنیت خلیج فارس تاثیر دارد. ضریب مسیر بین دو متغیر0. 26 که از سطح معناداری 16. 852 برخوردار است که مطلوب می‌باشد زیرا از 1. 96 بیشتر است لذا وجود تاثیر معنادار تایید می‌گردد. همچنین، مطالعه نشان داد که نظریه منطقه‌ای امنیت بر الگوی تحقق امنیت خلیج فارس تاثیر دارد. ضریب مسیر بین دو متغیر0. 11 که از سطح معناداری 14. 214 برخوردار است که مطلوب می‌باشد زیرا از 1. 96 بیشتر است لذا وجود تاثیر معنادار تایید می‌گردد. در مطالعه حاضر، مولفه‌های امنیت درونزا و نظریه منطقه‌ای امنیت، به عنوان مولفه‌های موثر بر الگوی تحقق امنیت خلیج فارس تایید شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
ابراهیمی کیاپی، هادی. (1398)، «تاثیر تحولات 2011 خاورمیانه بر ارتقاء مجموعه امنیتی خلیج‌ فارس»،  مطالعات بین‌ رشته‌ای دانش راهبردی.، صص ۲۱۲-۱۸۵.
اخضریان، علی، (1392)، «عناصر قدرت‌آفرین در ساخت درونی نظام، تهران»،  فصلنامه علوم سیاسی.، شماره 152، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.، صص ۱۷-۱۱.
اسماعیلی، محسن، بالایی، حمید. (1392)، «الگوی راهبردی تأمین امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران در قوانین برنامه‌ی توسعه‌ی اقتصادی، سیاسی، فرهنگی»،  پژوهش‌های راهبردی سیاست.، صص ۷۵-۴۳.
افتخاری، اصغر، (1393)، «راهبرد تهدید در مقابل تهدید در سیاست دفاعی ج. ا. ایران، تهران»،  فصلنامه سیاست دفاعی، شماره، 88، دانشگاه جامع امام حسین(ع) .، صص ۲۹-۱۹.
امیری، علی، حقیقی، علی محمد، زارعی، غفار. (1399)، «پیامدهای سیاسی-اقتصادی مدیریت پلیتیک تنگة هرمز در سیاست خارجی ج. ا. ایران بر امنیت خلیج فارس»،  ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، صص ۱۸- ۱۲.
امین‌منصور، جواد. (1400)، «ابعاد محیط‌زیستی همکاری و امنیت در خلیج‌فارس»،  فصلنامه سیاست خارجی، صص ۱۰۰-۶۷.
بابایی، محمد، رستمی، بنفشه، جمهور، علی. (1398)، «تحول روابط قطر و عربستان بر اساس الگوهای دوستی/ دشمنی در زیرمحیط امنیتی خلیج فارس»،  مطالعات سیاسی جهان اسلام .، صص ۱۰۰-۸۷.
پاکدل، محمد، محقق نیا، حامد، یوسفی، بهرام، عبدالخانی، لنا. (1400)، «راهبرد ایران در تأمین امنیت در منطقه‌ی خلیج فارس»،  مجله علوم و فنون دریایی.، صص ۱۶-۱۱.
حیات‌مقدم، امیر، کلانتری، فتح‌الله، فلاح، عباس. (1396)، «شناسایی عوامل مرتبط با مولفه دفاعی - امنیتی جهت استحکام ساخت درونی قدرت نظام با تأکید بر منویات فرماندهی معظم کل قوا»،  راهبرد دفاعی، صص ۶۳-۴۶.
سلمانی‌پورلک، فاطمه (1393)، «رویکرد آسیب‌شناسانه به فرآیند هم‌گرایی در منطقه خلیج‌فارس»، مجموعه مقالات، جلد ۱.، صص ۹۸-۸۹.
طاهری، ا.، و صادقی بکیانی، ا. (1395)، «تاثیر ساخت مجموعه‌های امنیتی بر امنیت منطقه‌ای (مطالعه موردی مجموعه امنیتی خلیج فارس) »، سیاست دفاعی، صص ۸۸-۴۷.
عاشوری، غلامرضا، مرتضایی، شیدا. (1397)، «بررسی و تحلیل ساختار امنیتی خلیج فارس و تنگه هرمز در راستای الگوی امنیتی بازدارندگی با تأکید بر نقش راهبردی منطقه‌ای و بین المللی»،  فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی صص ۲۱۴-۱۹۱.
عالیشاهی، عبدالرضا، فروزان، یونس، سلیمانی سوچلمائی، حمید. (1399)، «تاثیر ائتلاف راهبردی امارات و رژیم صهیونیستی بر امنیت خلیج فارس»،  فصلنامه آفاق امنیت صص ۱۶۹-۱۴۷.
ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ، ﻣﮋﮔﺎن (1391)، «اﺳﺘﻘﺮار ﺳﭙﺮ دﻓﺎع ﻣﻮﺷﻜﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺧﻠﻴﺞ‌ﻓﺎرس و ﺗأﺛﻴﺮ آن ﺑﺮ اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان»، راﻫﺒﺮد دﻓﺎﻋﻲ، صص ۱۰-۳.
لطفی، حیدر. (1400)، «بررسی نقش منطقه مکران در امنیت خلیج فارس»،  فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر30(1 صص ۲۸۰-۲۶۷.
مرادی، عبدالله (1394)، «رویکردهای گوناگون به نظام امنیتی خلیج‌فارس»، تهران: اندیشکده راهبردی تبیین.
مطلبی، مسعود و دیگران (1391)، «اعتمادسازی پیش‌نیاز امنیت و نظام امنیت دسته‌جمعی در خلیج‌فارس»، فصلنامه مطالعات سیاسی، صص ۹۱-۸۴.
مظاهری، محمدمهدی. نقش و جایگاه ایران در سیستم امنیتی خلیج فارس (۱۳۹۸)، «فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام»، صص ۱۰۹-۸۷.
نیلفروشان، عباس، نقی‌زاده، حمید. (1400)، «ضرورت تأمین امنیت جمعی در منطقه خلیج‌فارس با نگاه به روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی»،  مجله سیاست دفاعی.، صص ۹-۵.
هاشمی، س.، و منتظری، م. (1395)، «نقش نظام‌های سیاسی کشورهای حوزه خلیج فارس در بی‌ثبات‌سازی امنیت خلیج فارس»، مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس.، صص ۱۰۰-۷۳.