طراحی راهبردهای بازمهندسی ساختار نظام اداری کشور با تأکید بر هم‌سوسازی روندها و پیشران‌ها

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دکترای مدیریت آینده‌پژوهی، اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گیلان

چکیده

ساختار، یکی از مهم‌ترین ابعاد نظام‌ اداری در هر کشور است که پیکربندی و بستر چگونگی انجام کارها، ارتباط‌ها، اختیار و مسئولیت‌های سازمانی در سطوح ملی را بیان می‌کند. ساختار نظام اداری متأثر از عوامل متعددی است که بعضی از آن‌ها به صورت ابرنیروهایی، پیشران شکل‌گیری روندها در درون این نظام می‌گردند. تمرکز این مقاله بر روندهایی است که در ساختار و نظام اداری ایجاد آسیب کرده‌اند. چگونگی همسوسازی این روندها در قالب راهبردهایی متناسب، مساله اصلی این تحقیق به حساب می‌آید. تحقیق به جهت هدف کاربردی بوده و جمع‌آوری داده‌ها به روش توصیفی – پیمایشی از طریق فیش‌برداری و پرسش‌نامه انجام شده است. جامعه پژوهش مشتمل بر 49 نفر از خبرگان نظام اداری بوده‌اند که به صورت سرشماری پرسش‌نامه‌های طراحی شده را تکمیل نموده‌اند. در بخش کیفی تحقیق، در مرحله کدگذاری و اولویت‌بندی روندها، یازده نفر از خبرگان مشارکت داشتند. طی فرآیند طراحی راهبرد، چهار راهبرد ناحیه منتخب محافظه‌کارانه مشخص شدند. اولویت‌بندی راهبردهای چهارگانه از طریق ماتریس برنامه‌ریزی راهبردی کمی و  تحلیل تاثیر پیشران‌ها بر راهبردها انجام شده است. مطابق نتایج تحقیق، اولویت با اتخاذ راهبردهایی با قابلیت شاخص‌‌سازی از نظام اداری است، به گونه‌ای که این شاخص‌ها امکان تحلیل کارکردهای فرادستگاهی نظام اداری را داشته باشند.

کلیدواژه‌ها


  • فارسی

    • امام خامنه‌ای، سید علی (1374)، برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری، قابل دسترس از http://leader.ir
    • اسلاتر (1385)، «دانش‌واژه آینده‌پژوهی»، ترجمه مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، چاپ اول، انتشارات مرکز آینده­پژوهی علوم و فناوری دفاعی، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • اعرابی، محمد؛ آقازاده، هاشم و نظامی‌وند چگینی، هوشنگ (1385)، «دستنامه برنامه‌ریزی استراتژیک»، چاپ اول، نشر دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
    • الوانی، مهدی (1375)، «مدیریت عمومی»، تهران، نشر نی.
    • بک‌هارد، پریتچارد و پریچارد، وندی (1378)، «مدیریت تحول و نوآوری»، ترجمه مهدی ایران‌نژاد پاریزی، چاپ اول، تهران، انتشارات مدیران.
    • پسران قادر، مجید (1386)، «تحول مدیریتی و اصلاح اداری»، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران.
    • پیرس، جان و رابینسون، ریچارد (1389)، «برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک»، ترجمه سهراب خلیلی شورینی، چاپ ششم، تهران، انتشارات یادواره کتاب.
    • توسلی، غلامعباس (1382)، «نظریه‌های جامعه‌شناسی»، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
    • جونز، گرت آر. (1395)، «تئوری، طرح و تغییر سازمانی»، ترجمه محمدرضا رضاییان دلوئی و سید محمد جواد موسوی، انتشارات دانشگاه آزاد واحد استهبان.
    • حسن‌بیگی، ابراهیم (1389)، «عوامل اصلاح و کیفی‌سازی نظام اداری در کشور»، پژوهشنامه مطالعات راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • حقیقی، محمد علی و مومن مایانی، زهرا، وظیفه، زهرا (1390)، «سازماندهی و اصلاح تشکیلات و روش­ها»، چاپ چهارم، تهران، انتشارات ترمه.
    • داوری اردکانی، رضا (1391)، «تحولی در نظم جهان مدرن»، وب سایت تابناک، تاریخ انتشار 11/5/1391، کد ۲۶۲۳۶۶.
    • راث، ویلیام (1383)، نگرش سیستمی در ریشه‌ها و آینده تئوری مدیریت، ترجمه مهدی جمشیدیان، چاپ اول، اصفهان، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.
    • رضائیان، علی (1383)، «مبانی سازمان و مدیریت»، تهران، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاهی سمت.
    • ریاحی، بهروز (1384)، «نظریه نوین مدیریت کیفیت جامع در بخش دولتی ایران: طراحی دولت کیفیت مدار»، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
    • سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1384)، «گزارش توجیهی و متن لایحه تشکیلات کلان دولت»، تهران، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور – معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی با همکاری موسسه شقایق روستا.
    • سیدجوادین، سیدرضا و پورولی، بهروز (1388)، «هم‌سوسازی نسبی اهداف فردی و سازمانی»، نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی، سال هفتم، شماره بیستم، پاییز و زمستان 1388.
    • شریفی، اصغر (1386)، بصیرت و عمل در نظام اداری با تأکید بر مدیریت دولتی (روند تحول، ضرورت‌ها، مدل‌ها و ویژگی‌ها)، قابل دسترس از: http:sharifiran.blagfa.ir
    • شکرخواه، یونس (1383)، «ساختارگرایی؛ آنچنان‌که هست»، نشریه رسانه، سال هفتم، شماره اول، صص. 43-51.
    • شکرالهی، مسعود (1378)، «ظرفیت‌سازی برای سلامت نظام اداری»، همایش نظام اداری و توسعه، سازمان امور استخدامی.
    • صادقی، حسین (1382)، «موانع و راهکارهای تحول در ساختار نظام اداری کشور»، ماهنامه کار و کارگر.
    • صبوری، منوچهر (1378)، «ضرورت اصلاح ساختار اداری»، فصل‌نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران.
    • طباطبائی، احمد (1390)، «تبیین سیاست‌های کلی نظام اداری کشور»، چاپ دوم، تهران، انتشارات فرآزماپردازش.
    • عطافر، علی (1390)، «آسیب‌شناسی شکاف هم‌سویی راهبردهای فناوری اطلاعات با راهبردهای سازمانی»، نشریه مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 6، تابستان 1390، صص 59-80.
    • غلامی، اسماعیل و طاهری گودرزی، حجت (1383)، «مشکلات ساختار اداری در ایران»، ماهنامه تدبیر، شماره 144.
    • کرد نائیج، اسدالله؛ مقیمی، سید محمد؛ قناتی، سوسن و یزدانی، حمیدرضا (1388)، «بررسی رابطه بین عناصر ساختار سازمانی و فرهنگ کارآفرینانه در دانشگاه تهران»، نشریه مدیریت دولتی، دوره 1، شماره 3، صص. 119-134.
    • کاپلان، رابرت اس. و نورتون، دیوید پی. (1386)، «سازمان استراتژی‌محور»، ترجمه پرویز بختیاری، چاپ پنجم، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
    • کاظمی، سید حسن و نظامی، قدیر (1389)، «الزامات اجرای سند چشم‌انداز در فرآیند ساختار مدیریت کلان کشور»، ماهنامه راهبرد بومی، دانشگاه عالی دفاع ملی، شماره 106، صص. 41-65.
    • گروه مطالعاتی آینده‌پژوهی (1393)، «بازمهندسی ساختار نظام اداری جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه عالی دفاع ملی»، دانشکده مدیریت راهبردی.
    • ماکوئی، سیدجواد (1387)، «چالش ها، مشکلات و چشم انداز مدیریت دولتی در ایران»، قابل دسترس از طریق: http://mums.ac.ir
    • مشبکی اصفهانی، اصغر، جمالی، حسن (1389)، «بهبود نظام اداری، به سمت خصوصی‌سازی و عدم تمرکز»، نشریه تدبیر، شماره 216، اردیبهشت 1389.
    • محمدی، حامد؛ الوانی، سیدمهدی؛ معمارزاده طهران، غلام­رضا و حمیدی، ناصر (1397)، «سنجش وضعیت مولفه‌های موثر بر بعد قانونی نظام اداری ایران»، فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، سال ششم، شماره 22، صص. 1-22.
    • میرسپاس، ناصر و قهرمانی، مسعود (1390)، «ضرورت انطباق رویکرد تغییر بنیادین (اجرای کلان و مبتنی بر نگرش سیستمی) به برنامه تحول در نظام اداری کشور برای بهبود و ارتقای قابلیت و توانمندی دولت»، نشریه پژوهش‌های مدیریت، شماره 88، صص. 1-22.
    • مینتزبرگ، هنری (1388)، «سازماندهی پنج الگوی کارساز»، ترجمه ابوالحسن فقیهی، حسین وزیری سابقی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات مدیریت دولتی.
    • میرسپاسی، ناصر و اعتباریان، اکبر (1387)، «اصلاح و تحول در نظام اداری بر اساس الگوی توازن قدرت»، تهران، چاپ اول، انتشارات میر.
    • نصیری، علی‌رضا و قاضی طباطبایی، سعید (1382)، «ساختار سازمانی مناسب برای دانشگاه‌های مجازی»، فصلنامه دانش مدیریت، دوره 16، شماره 1، صص. 219-235.
    • هولستی، آل. آر (1391)، «تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی»، ترجمه نادر سالارزاده، چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

    ب- انگلیسی

    • Baird, L.; Post, J. & Mahon J. F. (1990), Management: function and Responsibilities, New York: Harper Row publishers Inc.
    • Chandler, A. (1962), Strategy & Structure: Chapters in the history of the industrial enterprise, Cambridge, mass: MIT press.
    • Fowles, Jib (1978), Handbook of Futures Research. Greenwood Press.
    • Galtraith, J. R. (1983), Designing complex organizations. Reading, mass: Addison-Wesley.
    • Gottschalk P. (2008), Organizational structure as predictor of intelligence strategy implementation in policing, International Journal of Law, Crime and Justice Crime and Justice, 36(3).
    • Liao, C.; Chuang, S.H. & To, P.L. (2011),How knowledge management mediates the relationship between environment and organizational structure; Journal of Business Research, 64(7).
    • Luftman, J.N. (2003). Assessing IT/Business Alignment. Jounal of Information Systems Management. Vol. 20, No. 4, PP. 9-15.
    • Miles, Raymond; Snow, E. & feffer, J. (1974), Organization Environment; Concepts & Issues, industrial relations, 13: 244-264.
    • Naldler, D. & Tushman, M. L. (1980), A Congruence model for diagnosing organizational behavior, in R milels (Ed), resource book: macro organizational behavior, Santa Clara, pp. 30-49.
    • Nash, Kate (2000), Contemporary Political Sociology, Globalization, Politics, and Power, London and New York: Blackwell, pp. 156-159.
    • Porter, Michael E. (1996), What is Strategy?, Harvard Business Review, Nov /Dec, Harvard Business School Publishing Corporation.
    • Ramezan M. (2011), Intellectual capital and organizational organic structure in knowledge society: How are these concepts related?, International Journal of Information Management, 31(1).
    • Shih, Hsi-An & Chiang, Yun-Hwa (2005), Strategy Alignment between HRM, KM, and Corporate Development, International Journal of Manpower, Vol.26, No.6.
    • Thompson, James (1967), Organization in action, McGraw-Hill, New York.
    • Trochim, William M.K. (1993), The Reliability of Concept Mapping, available through: http://www.socialresearchmethods.net/research/Reliable/reliable.htm.
    • Wang, c. & Ahmed, p. (2003), Structural dimensions for knowledge based Organizations, measuring business excellence, Vol. 7, No. 1.
    • Willem A. & Buelensa M. (2009), Knowledge sharing in inter-unit cooperative episodes: The impact of organizational structure dimensions; International Journal of Information Management, 29(2).
    • Zato, Carolina; De Paz, Juan F.; de Luis, Ana; Bajo, Javier & Corchado, Juan M. (2012), Model for assigning roles automatically in government virtual organizations, Expert Systems with Applications 39, pp.389-401.