human-culture

Document Type : Research Paper

Author

sndu

Abstract

عوامل ژئوپلیتیکی به 7 دسته (طبیعی، انسانی و فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، و علم و فناوری، زیست‌محیطی) تقسیم می‌گردند. در این مقاله فقط عوال انسانی و فرهنگی بررسی می-شود. هر عامل انسانی و فرهنگی که در تعامل با قدرت در سیاست مورد استفاده قرار گیرد، عامل ژئوپلیتیکی است. ژئوپلیتیک سیاستی است که دیکته می‌کند و سپس راهبرد دفاعی بر مبنای آن تدوین می‌گردد. این مقاله فقط عوامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی را در چارچوب جغرافیا، سیاست و قدرت که بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران در برابر تهدیدهای نظامی امنیتی تاثیرگذار باشند را بررسی می‌نماید. این پژوهش به روش زمینه‌‌ای موردی انجام گردیده و از نوع کاربردی می-باشد، روش جمع‌آوری اطلاعات میدانی و کتابخانه‌ای بوده و جامعه نمونه 73 نفر، که با استفاده از روش‌های تحلیل خبرگی، تحلیل شده است. هدف از آن دستیابی به نقش عوامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران از مبداء سرزمینی کشور عراق می‌باشد. نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که 18 عامل ژئوپلیتیکی انسانی و فرهنگی در قالب بسترهای قوت‌زا، فرصت‌آفرین، ضعف‌ساز و تهدیدزا بر راهبرد دفاعی ج.ا.ایران موثر هستند. علائق مشترک انسانی و فرهنگی به‌ترتیب اولولیت در عراق عبارتند از: نژاد- ملیت- قومیت و مذهب. در ایران عبارتند از: مذهب- انقلابی‌گری- ملیت- قومیت. ترتیب اولویت علائق مشترک ایران و عراق همسان نمی‌باشد، ج.ا.ایران دولت‌سازی را در عراق خوب انجام داده اما در حوزه ملت‌سازی عراق موفق عمل نکرده است، به همین دلیل بین دو ملت ایران و عراق شکاف ایجاد شده است.

Keywords

Main Subjects


  • افتخاری، اصغر، (1392)، برآورد نظامی تهدید، تهران، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
  • امان­اللهی بها­روند، اسکندر، (1380)، بررسی علل گوناگونی قومی در ایران از دیدگاه انسان شناسی، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، تهران.
  • استکی، جواد، (1397)، محیط­شناسی ژئوپلیتیکی شمال­غرب کشور، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
  • اُتوتایل و دیگران، (1380)، اندیشههای ژئوپلیتیک در قرن بیستم، ترجمه: محمدرضا حافظ­نیا و هاشم نصیری، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
  • حافظ‌نیا، محمدرضا، (1381)، جغرافیای سیاسی ایران، تهران، انتشارات سمت.
  • حافظ‌نیا، محمدرضا، (1390)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، ‌مشهد، انتشارات پاپلی.
  • دانش­آشتیانی، محمدباقر، (1391)، مدیریت راهبرد دفاعی­امنیتی، تهران، انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید صیاد شیرازی.
  • دهقانی پوده، حمیدرضا، (1392)، کتاب سبز عراق، چاپ اول، تهران، اداره­ نشر وزارت امور خارجه.
  • رشید، غلامعلی و کلانتری، فتح­الله، (1395)، مقاله علمی- ­پژوهشی نقش عوامل ژئوپلیتیکی طبیعی در تدوین راهبرد دفاعی ج.ا.ایران در مقابل تهدیدات نظامی آمریکا از مبدأ سرزمینی عراق، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک شماره 66، تهران، انتشارات داعا.
  • رشید،‌ غلامعلی، (1386)، رساله دکتری، نقش عوامل ژئوپلیتیک در راهبرد دفاعی (مطالعه­ موردی، ایران نسبت به عراق)، تهران، دانشگاه تربیت‌مدرس.
  • سیف‌زاده، سید حسین، (1379)، عراق ساختارها و فرایندهای گرایش­های سیاسی، تهران، انتشارات مرکز انقلاب اسلامی.
  • سالینجر، پیر و لوران‌، اریک، (1374)، جنگخلیج­فارسپرونده محرمانه، ترجمه سوسن احمدزاده‌، چاپ‌ دوم‌، تهران‌، انتشارات‌ اطلاعات‌.
  • عزتی، عزت‌الله، (1388)، ژئوپلیتیک، تهران، انتشارات سمت.
  • طیف­الزبیدی، حسن و العبادی، نعمه محمد، (1394)، عراق در جست‌وجوی آینده، مترجم: علی شمس، چاپ اول، تهران، مؤسسه­ مطالعات اندیشه­سازان نور.

 

  • فیروزی، محرمعلی، (1384)، تحلیل ژئوپلیتیک روابط ایران و عراق، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
  • کلانتری، فتح‌الله، (1395)، رساله دکتری، نقش عوامل مؤثر ژئوپلیتیکی بر راهبرد دفاعی امنیتی ج.ا.ایران در مقابل تهدیدات از مبدأ سرزمینی عراق، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
  • کاتم‌، ریچارد، (1383)، ناسیونالیسمایران، ترجمه،‌ احمد تدین‌، چاپ‌ سوم‌، تهران‌، انتشارات‌ کویر.
  • نامی، محمدحسن و محمدپور، علی، (1392)، جغرافیای عراق با تأکید بر مسائل ژئوپلیتیک، چاپ اول، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلّح.
  • سالنامه­ آماری کشور، (1394)، مرکز آمار ایران.

 

ب. انگلیسی

  • Richard Wyn Jones (1999), Security, Strategy and critical Theory, LondonmLynne Rienner publishers.